Notes

Temsilciler Meclisi, Trump'ın görevi kötüye kullandığına dair (impeachment) yaptığı soruşturma kapsamında, bu konuda bilgisi olabilecek pek çok Ulusal Güvenlik Konseyi ve Dışişleri Bakanlığı çalışanına, tanık olarak dinlenmelerine dair resmi bildirimde (subpoena) bulunmuştu. Beyaz Saray tarafından ise soruşturmanın cadı avı olduğu öne sürülmüş ve soruşturmanın kesinlikle muhatap alınmayacağı açıklanmıştı. Bunun anlamı, yürütme kolunun, soruşturmayı yapan İstihbarat Komitesi'nin herhangi bir belgeye ve tanığa erişimine müsaade edilmeyeceğiydi. Aslında Komite tarafından yapılan resmi bildirinin (subpoena) hukuki bağlayıcılığı vardı ve tanık olarak çağrılan bireyler gelmeyerek hukuka aykırı davranmış olacaktı. Beyaz Saray'dan yapılan çağrıya rağmen Dışişleri Bakanlığı ve Ulusal Güvenlik Konseyi'ne bağlı olarak çalışan ve çağrılan birkaç çalışan İstihbarat Komitesi'nin bildirimine riayet edip tanık sıfatıyla hem kamuya kapalı hem de kamuya açık oturumlarda ifade verdi. Kamuya açık olan oturumlar pek çok ulusal kanal tarafından canlı olarak yayınlandı. Bu tanıkların arasında ABD'nin Ukrayna eski Büyükelçisi Marie Yovanovitch, Ukrayna Maslahatgüzarı Bill Taylor, Trump'a desteğinin atanmasında rol oynadığı söylenen AB Büyükelçisi Gordon Sondland, ve ABD Ulusal Güvenlik Konseyi'nin Avrupa İşleri Direktörü Alexander Vindman da vardı. (Birkaç tanık daha var)

Politik analistler, Trump yönetiminin soruşturmaya engel koymaya yönelik bu tavrında bir iç hesabın olduğu kanaatindeydi. Eğer bu konuda yeterince merkezi bir konumda olan tanıkların, Saray'ın sözünü dineyip bu bildiriye riayet etmemeleri sağlanırsa, Temsilciler Meclisi'nin istihbarat Komitesi ya soruşturmalarını onların yeminli ifadelerini almadan sürdürmek zorunda kalacaktı ya da onları gelmeye zorunlu kılmak için mahkemeye gitmek durumunda kalacaktı. Soruşturma tanıklar dinlenmeden sonlanırsa Trump, amacına ulaşmış olacaktı; ama mahkemeye gitseler bile o süreç aylar sürebilirdi. Makhemeye başvurulursa yaklaşan 2020 Başkanlık Seçimi sürecinde Trump, uzayan soruşturmadan dem vurup seçmenlerine: "Derin Devlet, meşru biçimde seçtiğiniz Başkan'ınızı görevden almaya çalışyor." diyebilir, meşru soruşturma sürecinden politik olarak nemalanabilirdi.

Demokrat Parti çoğunluğundan öne çıkan meclis üyeleri durumu değerlendirerek mahkemeye başvurmamaya karar verdi. Asıl yargılama Senato'da yapılacağından o aşamada da tanıklar ve belgeler talep edilebilir, zorluk çıkartan tanıklar oradaki mahkemeye katılmak zorunda bırakılabilirdi. Tabii 2016'daki seçimlerde Trump, Cumhuriyetçi Parti'nin seçmen kitlesinin ne kadar radikalleştiğini gözler önüne sermişti. Bu nedenle seçmen kitleleri önündeki güvenilirliklerini yitirdiklerine inanan Cumhuriyetçi senatörler, "Suriye'deki Kürt müttefikleri"nin arkasından çekilmek haricindeki neredeyse bütün adımlarında Trump'ı desteklemeyi sürdürüyorlardı. (Son 4 yılda Cumhuriyetçi Partililer için önemli bir kriter, kullandıkları oyların hangi oranda Trump'ı destekler yönde olduğuydu) Bu güvensizlik içindeki senatörler, tarafsız jüri olarak yargılamaları gerektiği bir dava süreci başlamadan medyaya demeçler verir, Çoğunluk Lideri Mitch McConnell, Trump'ın avukatlarıyla koordineli olarak hareket ettiklerini dava Senato'da görülmeye henüz başlamamışken televizyondan bile söyleyebilir hale gelmişti. Demokratların, ideal bir yargılama olması halinde Senato'da dinleyebileceklerini hesap ettikleri tanıklar da bu nedenle dinlenmedi, belgeler talep edilmedi. İronik biçimde, süreci uzatmamak adına yaptıkları politik hesap nedeniyle normal mahkemelere (tanıkları soruşturmaya katılmak zorunda bırakmak amacıyla) gitmemeleri, Senato'daki Cumhuriyetçi senatörlerin, partili Başkan'larını korumak adına attıkları adımı açıklarken yaptıkları bir savunmaya dönüştü. Yürütmeden ek belge veya tanık çağrılması önerisini reddeden çoğunluk üyesi Cumhuriyetçi senatörler, özetle şu gibi bahanelere sığındı: "Soruşturmanızı eksik yaptıysanız biz mi tamamlayacağız? Yeterli kanıt topladığınıza inanmıyorduysanız soruşturmayı Senato'ya göndermeseydiniz. Yeterli kanıt varsa ek delil talep etmemize gerek yok." Aslında olan şey yasama kuvvetinin, yürütme kuvvetini soruşturma hakkı ve sorumluluğundan, partizan çıkar hesaplarıyla vazgeçmesi ve görevini yerine getirmemesiydi.

Trump 6 Şubat'ta ABD Senatosu tarafından yapılan oylama sonucu, çoğunluğun sağlanamaması nedeniyle suçlu bulunmadı ve görevinde kaldı. (suçlu bulunması için salt çoğunluk, görevden alınması için de senatörlerin 2/3'ünün oyu gerekiyordu) Bundan yalnızca 1 gün sonra, 7 Şubat'ta, Ulusal Güvenlik Konseyi'nde görev yapmakta olan Kurmay Albay Aleksander Vindman'ı görevden aldı. Vindman, yukarıda da belirttiğim gibi, Temsilciler Meclisi'nin yaptığı soruşturma kapsamında, Meclis'in kendisine yaptığı resmi bildirime (subpoena) riayet ederek soruşturmayı yürüten İstihbarat Komitesi önüne tanık sıfatıyla çıkmıştı. Özetle Trump, yürütmenin başı olarak, Ulusal Güvenlik Konseyi'ndeki bir çalışanını -hem de Avrupa İşleri Direktörü'nü- yasama organı tarafından yapılan kanuni bir bildirime uyup soruşturmaya tanık oldu diye görevinden aldı. Aynı gün Vindman'ın, yine Ulusal Güvenlik Konseyi'nde kıdemli avukat ve etik memuru olarak görev yapmakta olan ikiz kardeşi Yevgeny Vindman da, Temsilciler Meclisi'nin soruşturmasına hiçbir şekilde ilgisi olmamasına ve 20 yıldır sürdürdüğü hizmetine rağmen görevinden uzaklaştırıldı. (Yalnızca kardeşi tanıklık yapmakta iken kardeşinin arkasında, aile üyesi sıfatıyla oturmuştu) İki kardeşin Beyaz Saray'dan çıkarılmasının kameralar önünde yapılmasının da planlı olduğu konuşuldu.

Aynı gün (7 Şubat) soruşturma kapsamında tanıklık çağrısına riayet eden bir başka isim, ABD'nin AB Büyükelçisi Gordon Sondland da Trump tarafından geri çağrıldı. (görevinden alındı) Trump'ın, Kongre tarafından kendisi hakkında yürütülen bir soruşturmada -yalnızca kanuni bir emre uyduklarından ötürü kendisine sadık olmadıklarını- düşündüğü kişiler hakkında attığı öç alma adımları şimdilik bu kadar görünüyor. Ama yaptıkları elbet bununla sınırlı değil.

Hatırlanacak olursa, 2016 seçimleri ve sonrasındaki süreçte Trump'a yakın pek çok isim hakkında eyalet ve federal seviyede soruşturmalar yürütüldü ve pek çok danışmanı ve mesai arkadaşı hakkında iddianameler düzenlendi. Trump'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Flynn, avukatı Michael Cohen ve 2016 başkanlık kampanyasını yürüten Paul Manafort gibi isimler şu an hüküm giymiş durumdalar. Yargılanan bu isimlerden bir diğeri de politik danışman Roger Stone idi.

6 Kasım 2019'da başlayan ve 15 Kasım 2019'da karara bağlanan yargılamasında jüri, Stone'u adalete engel olmaktan (obstruction), yalan ifade vermekten ve tanığı tehdit etmekten suçlu buldu. 10 Şubat 2020'de davaya bakan savcılar (U.S. Attorney's office for District of Columbia) Stone'un, iddianamesindeki 7 konuda da suçlu bulunması nedeniyle, 7 ila 9 yıl hapisle cezalandırılmasını talep etti. O gün geceyarısında Trump Twitter'dan bu ceza talebini "korkunç ve adaletsiz bir durum" olarak niteleyen, "Bu adli yanlışa izin veremem/verilemez." [özne belli değil] şeklinde bir tweet attı. Ertesi gün kıdemli bir Adalet Bakanlığı yetkilisi, Bakanlık'ın istediği cezanın daha hafif bir ceza önereceğini ve bu kararın, Trump'ın yorumlarından önce alındığını belirtti. O gün öğleden sonra Bakanlık, ilk istenen cezanın "aşırı ve koşullar düşünüldüğünde mesnetsiz olduğunun düşünülebileceğini" belirten gözden geçirilmiş bir ceza genelgesi (sentencing memorandum) yayınladı. Yargılamada görev alan savcıların 4'ü de bu açıklamanın ardından davadan çekildiklerini açıkladı ve biri (Jonathan Kravis) savcılık ofisindeki (U.S. Attorney's Office) görevinden tamamen ayrıldı. Senato Azınlık (Demokrat Parti) Lideri Chuck Schumer, Adalet Bakanlığı Genel Müfettişi'ne, azaltılmış cezalandırma önerisindeki süreçte olası politik müdahalelere dair endişeler hakkında soruşturma açılması talebiyle bir mektup gönderdi. Trump daha sonra Adalet Bakanlığı'ndan daha hafif bir cezalandırma talep etmediğini belirtti; ancak aynı açıklamasında, istese müdahil olmak konusunda da "mutlak bir hakkının" olduğunu da savundu. Bir sonraki gün Adalet Bakanı William Barr'ı, davada insiyatif aldığı için övdü ve Adalet Bakanlığı yetkililerine, davayı yürüten savcılardan daha hafif bir ceza önerdikleri için teşekkür etti.

Ayrıca 11 Şubat'ta Trump, eski D.C. savcısı Jessie Liu'yu, Hazine Bakanı Müsteşarı görevi için adaylıktan, bu adaylığa dair onay görüşmelerinin başlamasından yalnızca 2 gün önce geri çekti. Mueller soruşturması kapsamında edinilen bulguların yönlendirmesiyle Trump'ın bazı çalışma arkadaşları aleyhinde açılan yan davalardan birkaçına, Liu'nun idare ettiği savcılık birimi bakmıştı. Roger Stone'un davası da bunlardan biriydi. CNN'in 12 Şubat tarihli haberindeki kaynaklara göre (https://edition.cnn.com/2020/02/12/politics/jessie-liu-treasury-nomination-roger-stone/index.html) Liu'nun adaylığının çekilmesinde, Liu'nun bu davalara yeterince müdahale etmemiş olması yatıyordu. Ayrıca Ocak 2020'de Adalet Bakanı Barr'ın, Liu'yu savcılık görevinden aldığında yerine Barr'ın yakın danışmanı Timothy Shea'yı getirmesi, bu haberi destekler nitelikteydi.

12 Şubat'ta Adalet Bakanı Barr'ın, Roger Stone'un cezalandırılmasında Adalet Bakanlığı'na politik müdahalede bulunulduğu iddialarıyla ilgili olarak Kongre'de tanıklık yapmayı kabul ettiği açıklandı. (Barr'ın bu konudaki tanıklığının 31 Mart'ta olması planlanıyor.) Ortalık politik müdahale konusunda tepkilerle kaynıyorken ironik bir şekilde aynı gün Trump, gazetecilerin kendisine yönelttiği, Başkan'a ait olan af yetkisini Stone için kullanıp kullanmayacağına dair bir soruya: "Söylemek istemiyorum... Henüz." şeklinde yanıt verdi.

Adalet Bakanlığı'nın Stone'un davası sürecindeki tavrına tepkiler büyüdükçe Adalet Bakanı Barr, pek çok kesim tarafından Trump'ın taleplerini yerine getirmek için çalışmakla ve adalet sisteminin, yürütmenin baskısına maruz kalmasına göz yummakla iyiden iyiye suçlanır hale geldi. Barr, 14 Şubat'taki bir röportajında kendini savundu. Daha hafif bir ceza talebi yapılması kararının, Başkan'ın tweet'lerinden önce alındığını belirtti. Bu pek mantıklı değildi; çünkü Trump'ın tweet'leri, davaya bakan savcıların ceza talep ettikleri günün gecesinde atılmıştı. Ama Bakan yine de kendisini röportajda: "Kimse tarafından sindirilecek veya etkilenecek değilim" sözleriyle savundu ve "Adalet Bakanlığı önündeki cezai davalar hakkında tweet'ler atmayı bırakmanın zamanının geldiğini" belirtti. Pek çok medya organı, bu ifadelerin Trump'a yönelik olduğu ve Barr'ın Trump'ı eleştirdiği değerlendirmesini yaptı. Ama aynı bakan Mueller soruşturmasının sonucunda Robert Mueller'ın yazdığı rapora ilişkin Kongre'yi bilgilendirmek amacıyla yazdığı 4 sayfalık özette, Mueller'ın raporundaki pek çok kritik bilgiden, Trump'ın lehine olacak biçimde bahsetmemişti. Ayrıca bu süreçteki tavrı da, gördüğü tepkilerden sonra kamuoyu önünde yaptığı açıklamayı yalanlıyordu. Sonuçta Bakanlık, Stone hakkında daha hafif bir ceza isteyecekti. Bunu gözden kaçırmayan bazı analistler, Barr'ın Trump'a: "Zaten istediğin şekilde hareket ediyorum. Tweet atarak gündeme getirmene gerek yok." mesajı verdiği değerlendirmesini yaptı.

New York Times'ın haberine göre (https://www.nytimes.com/2020/02/12/us/politics/justice-department-roger-stone-sentencing.html) yaşanan bu gelişmeler ülke genelinde pek çok federal savcıyı, Trump'tan baktıkları davalara ilişkin baskı görmekten korkar hale getirdi. Bu sürece dair Adalet eski Bakanı Eric Holder: "Durumu küçümsemeyin: Adalet Bakanlığı'ndaki politik amaçlarla atanan kişiler, Başkan'ın politik müttefiklerinin davalarına üzerine uygunsuz biçimde eğiliyorlar.", şeklinde tweet attı. Barr'ın George H. W. Bush dönemindeki Adalet Bakan Yardımcılığı görevindeki selefi Donald Ayer da Barr'ın istifasını talep eden bir yazı kaleme aldı. (https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2020/02/donald-ayer-bill-barr-must-resign/606670/)

16 Şubat'ta ortak olarak yayımladıkları mektubu imzalayan 1100'den fazla eski Adalet Bakanlığı çalışanı, Adalet Bakanı Barr'ın istifasını istedi. Adalet Bakanlığı sözcüsünün yorum yapmadığı mektupta şu gibi ifadelere yer veriliyordu:

"Böylesi bir davranış yargının adil yönetilmesi için vahim bir tehdittir... Bu ulusta hepimiz kanun önünde eşitiz. Bir insana cezai bir yargılamada, Başkan'ın politik bir müttefiki olduğu gerekçesiyle özel muamele yapılmamalıdır. Kanunun muazzam gücünü düşmanlarını cezalandırmak ve müttefiklerini ödüllendirmek için kullanan devletler anayasal cumhuriyetler değil, otokrasilerdir."

Mektubun tam metni şurada:
https://medium.com/@dojalumni/doj-alumni-statement-on-the-events-surrounding-the-sentencing-of-roger-stone-c2cb75ae4937

Mektubun yayımlanmasının ardından imza toplama çalışmasının 26 Şubat'a kadar sürdürülmesi planlanıyor. İmzacıların olabildiğince incelendikten sonra eklendiği listedeki isim sayısı şu an 2500'e yaklaşmış durumda.

Stone'un davasında kararın 20 Şubat Perşembe açıklanması bekleniyor. Son karar mercii, davaya bakmakta olan ABD Bölge Hakimi Amy Berman Jackson olacak.