Notes

FISA Court:
Birleşik Devletler Yabancı İstihbarat Gözetleme Mahkemesi, 1978 yılında çıkarılan Yabancı İstihbarat Gözetleme Yasası kapsamında, federal kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat kurumlarının ABD'deki yabancı ajanlara yönelik olan gözetleme(surveillance) izni taleplerini denetlemek için kuruldu. Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) ve Federal Soruşturma Bürosu (FBI) gibi kurumlar bu mahkemeden izin talep ediyor. Bu mahkemenin hakimleri ABD'nin Yüce Divan Başkanı (Chief Justice of US) tarafından atanıyor ve atamalar yasama organının (US Congress) onayından geçmiyor. Gerek Demokrat Parti'nin gerekse Cumhuriyetçi Parti'nin destekçileri -özellikle Başkan kendi partilerinden olmadığında- Yüce Divan'a yapılan atamaların politik olduğuna dair kanılarını gündeme getiriyorlar. Politik kimlikleri olan ve bu kimliklerini Yüce Divan'a sunulan davalar hakkında verdikleri oy ile sezdiren Başkan'ın, FISA Mahkemesi'ne doğrudan atama yapması, bu mahkeme ile ilgili rahatsızlık kaynağı olan sorunlardan yalnızca biri. Bir başka sorun da bu mahkemeye yapılan taleplerin incelenme biçimiyle ilgili. Bu mahkemenin duruşmalarında yürütme ve hakim dışında kimse bulunmuyor. ("ex parte") Duruşmalar gizli oturumlar halinde yapılıyor, talepler incelenirken yalnızca talepte bulunan, yani gözetleme yapmak isteyen kurumun argümanları dinleniyor, mahkemenin kararları temyiz edilemiyor ve kamuoyu ile paylaşılmıyor. Bu işleyiş biçiminin muhalifleri, mahkemenin devletin taleplerini yerine getirmeye dair bir eğilimi olduğunu ve bu nedenle tarafsız olmadığını savunuyorlar. Mahkemenin incelediği taleplere dair veriler de bu iddiayı doğrular nitelikte. Bu mahkeme, Wikipedia'da belirtilen istatistiklere göre 1979-2017 yılları arasında aldığı 41222 adet talebin yalnızca 85 tanesini reddetmiş. Özetle, bir jurinin veya hakkında takip kararı alınacak olan kişinin/vatandaşın hakkını savunan bir tarafın olmadığı duruşmalarla yürütülen bu mahkemenin, yürütme tarafından kötüye kullanılabilir olduğu düşünülüyor. Nitekim, 2013 yılında Snowden tarafından medyaya sızdırılan bilgiler sayesinde öğrendiğimize göre, ABD istihbarat servisleri, ABD'deki büyük GSM operatörlerinden Verizon'a ait arama ve konum bilgilerini günlük olarak inceleyip, milyonlarca vatandaşlarını takip altında tutmuşlar. Yabancı ajanlara yönelik istihbarat toplanması amacıyla kurulan bu mahkeme, ülke içinde kalan aramaların takip edilmesine ve milyonlarca ABD vatandaşının takip edilmesine onay vermiş.

Patriot Act:
Bu alanda ABD'de tepkilere konu olan bir yasal düzenleme de USA Yurtsever Yasası (Patriot Act) adıyla bilinen yasa. 11 Eylül saldırısından 1.5 ay sonra çıkarılan bu yasa kapsamında devlet, vatandaşlarına dair bilgi toplama konusunda çok ciddi bir yetkiye kavuştu. Yasanın en eleştirilen kısmı olan 215. kısım sayesinde ABD istihbarat kurumları, pek çok büyük teknoloji şirketinden bilgi talep edebilir hale geldi. Bu yasa kapsamında yapılan bilgi alma taleplerini reddetmek, yargılanma sebebi oluşturuyor. Hatta bir devlet kurumu bu yasa kapsamında bir şirketten, o şirketin müşterileri hakkında bilgi talep ettiğinde şirket, devlet tarafından bu bilginin talep edildiğini kamuya veya müşterilerine dahi açıklayamıyor.

Espionage Act
Casusluk(Espionage) Yasası, ABD'nin 1. Dünya Savaşı'na girmesinin kısa bir süre sonrasında, 1917'de çıkarılan ve yıllar içinde çeşitli değişikliklere uğrayan bir kanun. Bu kanunun çıkarılması, askeri itaatsizliği veya savaş zamanında Birleşik Devletler'in düşmanlarına destek verilmesinin engellenmesi amacını taşıyordu. Bu yasanın muhalifleri, özellikle kamu yararı gibi bir bileşeni de olan devletten bilgi sızdırma durumlarında uygunsuz biçimde kullanıldığı eleştirisini yapıyorlar. Örneğin Edward Snowden adil bir biçimde yargılanacak olsa Amerika'ya dönmeyi istediğini bugüne dek çeşitli röportajlarında dile getirdi. Ancak Snowden bugün ABD'ye dönse, bu yasa kapsamında yargılanacağı için -diğer mahkemelerde olduğu gibi- akranlarından oluşan bir jüri tarafından değil, yalnızca yargıç tarafından yargılanacak. Benzer şekilde WikiLeaks'e belge sızdırmakla suçlanan Chelsea Manning de bu yasa kapsamında, Askeri Mahkeme tarafından, bir jüri olmadan yargılanmıştı.