Notes

Bu dönemde dil ve kavram gelişiminin huzh olduğu bir dönemdir. Ço- cukların geliştirdikleri kavramlar ve kullandıklan sembollerin anlamlan kendilerine özgüdür. Cocuklar bu dönemde kormpleks kavramlan ve ilis leni anlayamazlar ((Vander Zanden, 1985; Woolfolk, 1998 Senemoğlu, 19987 Bu dönemin en önemli özelliklerinden biri sembolik fonksiyonun or taya çıkmasıdır. Sembolik fonksiyon dil, oyun, çizim gibi bir çok biçimde gorulür. Bir sözcük. bir oyun, bir oyuncak zihinsel bir sembol olahili (Evans, 1999; Aral ve diğerleri, 2000). Bu dönemde çocuk sembolik etkinlikler aracılığiyla problem çözebilis ve sembolik oyun oynar. Orneğin bir sopayi at, bir lego parçasınu telefon olarak kullanır ya da kendisi anne olup bebeğini besler. Sembolik oyun aracılığiyla çocuk catişmalarınu ortaya koyar ve dengelerini sağlar Piaget, sembolik oyunun bilissel gelişimde olduğu kadar sosyal ve duy gusal gelişimde de etkili olduğunu vurgulamaktadır (Mitchell, 1992 Senemoğlu, 1998; Aral ve diğerleri, 2000) Işlem öncesi dönemde olan çocuklar nesneleri yalnızca bir özelliklen apsindan siruflandurabilirler. Orneğgin, renklerine ya da biçimlerine güne sunaflandirma yapabilirler. Bu dönemde henüz bütün ve parça arasındaki ilişkiyi kuramazlar. "Sunufta kuzlar mu çok, erkekler mi?"sorusuna eğer er- kekler çoksa doğru cevabı verebilirler. Ancak "sinuftaki bütün çocuklar mu ok, erkekler mi"sorusuna da erkekler cevabırı verirler (Senemoğlu, 1998). Piaget'e göre, işlem öncesi dönemde olan çocuklar benmerkezcilikle ugraşırlar, henüz kendilerinden farklı bir bakış açısının olacağını anla- yamazlar. Kendi görüşlerinin tek görüş olabileceğini düşünürler. Çocuk kendini dünyanın merkezinde olarak görür. Böylece de kendi bildiği eylerin herkesin bildiğini, gördüğünü düşünür. Benmerkezcilik, bir şeyi başkalarının bakış açısından görme ya da başkalarının duygularını ve gereksinimlerini fark etme konusundaki yetersizlik olarak ifade edilir (Gardner, 1982; Slavin, 1988; Bee, 1992; Mitchell, 1992; Gander ve Gardiner, 1995; Bjorklund, 1995; Bacanlı, 2001). Altı yaşındaki bir çocuk gorme engeli olan başka bir çocukla dalga geçer. Bunun nedeni çocugu karosindaki bireyin bakış açısırı fark edememesi, kendisini onun yerine koyamamasıdır. Annenin ogluna, arkadaşınun göremediğini anlaması iin yapbği açıklamalar çocuğu ikna etmez. Hatta annenin oğlunun göz lerini kapatarak ev içinde gezdirmesi bile çocuğun anlamasına yardıma olmaz Anlayabilmesi için benmerkezcilikten uzaklaşması gerekmekte dir. Başka bir örnekte de dört yaşındaki bir çocuk telefonla konuşurken "bak elimde ne var?" der. Bu çocuk bakış açısı almadaki yetersizliğinden