Notes

ERKEK ÜREME SİSTEMİ
1) Testisler (Er bezi)
✔ Penisin sağ ve solunda olmak üzere iki tanedir.
✔İçinde SEMİNİFER TÜPÇÜKLERİ bulunur,bu yapılar içerisinde bulunan spermatogonyumlar SPERM HÜCRELERİNİN ÜRETİLMESİNİ sağlar.
✔İçinde bulunan LEYDİG HÜCRELERİ TESTESTERON HORMONU SALGILAR.
✔SERTOLİ HÜCRELERİ SPERMLERİ BESLER,İNHİBE HORMONU ÜRETİR.
2) Epididimis
Spermlerin hareket ve döllenme yeteneğini kazandığı yer!!!
3) Vas deferans
Spermlerin depolanması ve penise aktarılması
4) Yardımcı bezler
✔ Bir çift cowper bezi, bir çift seminal kese ve bir tane prostat
bezinden oluşur.
✔ Bu üç bez seminal sıvıyı üretir.
✔ En büyük yardımcı bez prostat bezidir. İdrar ile spermin karışmasını önler.
Seminal Sıvı:
✔ Spermlerin beslenmesini ve hareket etmesini sağlar.
✔ Dişi üreme sistemi içerisinde spermlerin bir süre hayatta kalmasını sağlar.
5) Penis

SPERMATOGENEZ
SPERMATOGENEZ
✔ Spermatogonyumların mayoz ile sperm üretmesidir.
✔ Ergenlik ile başlar antropoza kadar devam eder.
✔ Her ay binlerce sperm oluşturulabilir.
1) Seminifer tüpçükleri içerisinde bulunan spermatogonyumlar mitoz bölünme ve farklılaşmalar ile primer spermatositler oluşur.
2) Primer spermatositler ergenlik ile birlikte mayoz bölünmeye başlarlar. Mayoz I sonucunda iki tane sekonder spermtosit oluşur.
3) Sekonder spermatositler mayoz II ile toplamda 4 tane spermatid oluşturur. Spermatidler döllenme ve hareket yeteneği olmayan gametlerdir.
4) Spermatidler, epididimis içerisine giderek burada dölleme ve hareket yeteneği kazanır. Böylece sperm hücreleri oluşur

Sperm Hücresinin Yapısı
✔ Baş, boyun ve kuyruk kısmında oluşur.
✔ Baş kısmında n kromozomlu çekirdek ve akrozom bulunur.
✔ Akrozom, bol miktarda sindirim enzimi içerir. Yumurta hücresinin zarının erimesini sağlar.
✔ Boyun kısmında bol miktarda mitokondri bulunur. Bu mitokondriler kuyruk kısmındaki kamçının hareketi için gerekli olan enerjiyi üretirler.
✔ Baş ile boyun kısmının ortasında sentrozom bulunur. Döllenmeyle beraber bu sentrozom zigotun sentrozomu haline gelir.

Erkek Üreme Sistemi Hormonları

GnRH: Hipotalamus tarafından salgılanarak hipofiz bezinin ön lobundan FSH ve LH salgılanmasını sağlar.
Hipofiz Hormonları
✔ FSH: Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanır. Seminifer tüpçüklerini uyararak spermatogenezi başlatır.
✔ LH: Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanır. Leydig hücrelerini uyararak testosteron hormonu salgılatır.

Testosteron
Testislerde bulunan leydig hücrelerinden salgılanır. Spermlerin olgunlaştırılmasını ve ikincil eşey karakterlerinin
oluşturulmasını sağlar. Negatif geri bildirim ile FSH, LH ve GnRH salgılarını azaltır.

İnhibin Hormonu
Testis içerisindeki sertoli hücreleri tarafından salgılanarak FSH hormonunun salgılanmasına engel olur. (Negatif geri bildirim)

✔ İnsanlarda üretilen yumurta hücresi fertilizin maddesi salgılayarak spermleri kendine çeker.
✔ Spermlerden bir tanesi zona pellusidayı geçip hücre zarına ulaştığında zona pellusida sertleşerek diğer spermlerin içeri girmesine engel olur.
✔ Yumurta içerisine spermin sadece çekirdek ve sentrozomu girer.
Zigotun sentrozomu spermden, mitokondrisi yumurtadan gelir.

EMBRİYONİK ÖRTÜLER
1) Koryon
Embriyoyu koruyan en dış tabakadır.
Embriyoyu korumak dışında allantoyisle beraber gaz alışverişini sağlar.
Kuş ve sürüngen yumurtalarında kabuğun hemen altında bulunur.
Memelilerde plasentanın yapısına katılır.
2) Allantoyis
✔ Kuş ve sürüngen yumrtalarında embriyonun boşaltım atıklarını depolar ve koryonla beraber gaz alışverişini sağlar.
✔ Memelilerde göbek bağının atar ve toplardamarlarını oluşturur.
3) Vitellus
✔ Embriyonun beslenmesi için gerekli besinleri içeren kesedir.
✔ Kuş ve sürüngen embriyolarında büyük, memeli embriyolarında küçüktür.
✔ Plasentalı memelilerde embriyo endometriyuma tutunduktan sonra kaybolur ve embriyo plasenta tam
olarak görevini yerine getirene kadar endometriyumdan beslenecektir.
✔ Amfibi yumurtalarında küçüktür. Amfibiler bu nedenle başkalaşım geçirirler.
4) Amniyon Zarı
✔ Embriyoyu saran ilk zardır.
✔ Embriyo ile arasında amniyon sıvısı bulunur. Bu sıvı,embriyonun kurumasını önler, embriyoyu mekanik etkilerden korur ve fetüse hareket alanı kazandırır.

Amniyosentez: Fetüsün gelişimi sırasında yapılan test ve gözlemler sonucunda fetüste genetik hastalık olma ihtimali farkedilirse enjeksiyon ile amniyon sıvısı örneği alınmasına amniyosentez denir. Bu sıvı içerisinde fetüse ait hücreler de yer alır. Bu hücrelerin mitoz bölünmeler geçirmesi sağlanır. Mitoz bölünmenin metafaz evresinde kromozomların görüntüsü bilgisayara aktarılarak kromozomlar incelenir. Buna karyotip analizi denir. Karyotip analizi sonucunda kromozomal bozukluklar varsa saptanabilir.

Tüp Bebek: Gamet sayısının yetersiz oluşu, dişi üreme sisteminin döllenmeye uygun olmaması gibi nedenler ile
döllenme olayının doğal yollarla olmadığı durumlarda; kadın ve erkekten alınan gametlerin laboratuvar ortamında döllenmesi sağlanarak oluşturulan embriyoların, kadın vücuduna yerleştirilesi ile gebeliğin oluşturulmasıdır.

Mikroenjeksiyon Yöntemi: .Tüp bebek yöntemi sırasında yumurta ve sperm hücresi aynı ortama bırakılarak döllenme gerçekleşmesi sağlanır. Ancak, spermin kendiliğinden dölleme yapamaması durumunda spermler yumurta içerisine aşılanır. Bu şekilde döllenme olayının gerçekleşmesi sağlanır. Buna mikroenjeksiyon yöntemi denir.

Ultrason: Gebelik boyunca fetüsün gelişiminin incelenmesini sağlayan cihazdır. Ses dalgalarını görüntü haline getirdiğinden fetüse hiçbir zararı yoktur.


İNSANDA EMBRİYONİK GELİŞİM
Bu olay segmentasyon, gastrulasyon ve organogenez şeklinde gerçekleşir.
1)Segmentasyon
✔ Yumurta kanalı içerisinde oluşan zigotun geçirmiş olduğu ilk mitoz bölünme evresine segmentasyon denir.
✔ Segmentasyon sırasında büyüme (kütle artışı) olmaz ve toplam hacim değişmez.
✔ Zigotun bölünmesi ile oluşan her bir hücreye blastomer denir.
✔ 3-4 gün içerisinde zigot çok sayıda küçük hücreden oluşmuş dut şeklindeki morula halini alır.
✔ Döllenmeden 6-7 gün sonra embriyoda yaklaşık 100 hücre vardır. Bu hücreler ortası sıvı ile dolu bir yapı oluşturur. Oluşan embriyonun bu haline blastula (balastosist) denir. Blastula içindeki sıvıya ise blastosöl denir. Balastosist halindeki embriyo, endometriyuma (rahim iç dokusu) ulaşarak tutunmaya başlar.
✔ Segmentasyon sırasında hücre farklılaşması gerçekleşmediğinden oluşan her bir blastomer yeni canlıyı
oluşturabilecek yetenektedir. Zigotun ilk bölünmelerinde oluşan blastomerler birbirinden ayrılarak segmentasyonlarına ayrı ayrı devam ederse çoğul gebelik oluşur. Oluşan yavruların genetik
özellikleri aynı olur. Ör: Tek yumurta ikizleri
✔ Kadında birden fazla yumurta hücresi üretilmiş ve bu hücreler ayrı ayrı döllenmişse bu durumda çoğul gebelikler oluşur. Ancak oluşan yavruların genetik yapsı birbirinden farklıdır. Örn: Çift yumurta ikizi
2) Gastrulasyon
✔ Blastulanın alt yüzeyinde yer alan hücreler blastula boşluğuna doğru göç etmeye başlar. Bu hücre göçüyle birlikte embriyo, gastrula adını alır.
✔ Hücre göçüyle beraber insanda üç tabakalı embriyo oluşur.
✔ Farklılaşma gastrula evresinde başlar. Gastruladan önceki embriyoların yapısındaki blastomerlerin her biri yeni bir insana dönüşebilme yeteneğine sahipken gastruladan itibaren hücrelerin her birinin yeni bir insanı oluşturma yeteneği yoktur.
3) Organogenez
✔ Embriyonik tabakaların farklılaşarak doku ve organları oluşturmasıdır.
✔ Omurgalı embriyolarında ilk oluşan organ notokorddur.
✔ Blastula halindeki embriyo endometriyuma tutunur.Blastulanın yapısındaki hücrelerden HCG salgılanır. Bu hormon korpus luteumun bozulmasını engelleyerek gebeliğin devam etmesini sağlar.
✔ Gebeliğin ilerleyen aşamalarında (yaklaşık 1 ay sonra)rahim içerisinde koryon sayesinde plasenta gelişir ve embriyo plasenta aracılığı ile beslenir. Ayrıca plasenta progesteron hormonu salgılayarak gebeliğin devam ettirilmesini sağlar.
✔ Allantoyis gelişerek embriyo ile plasenta arasında göbek bağını oluşturur. Göbek bağı içerisinde bir toplar, iki atardamar bulunur. Atardamarlar kirli kan, toplardamar temiz kan taşır.
✔ 8. haftadan sonra embriyo fetüs adını alır. 40. haftaya kadar rahim içerisinde gelişimini devam ettirir.