Notes

Bir hücrenin genetik maddesine genom denir.Genom DNA molekülünden oluşmuştur.
Normal bir hücrede genetik madde kromatin iplik halindedir.Kromatin iplik,dağınık iplikler halindedir.DNA molekülü histon proteinleri ile sarılarak kromatin iplik haline gelmiştir.
Hücre bölünmesi başlamadan hemen önce replikasyon (DNA eşlemesi) yapılarak genetik madde miktarı iki katına çıkartılır.
Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromatit haline gelir.Birbirinin kopyası olan iki kromatit sentromer(ortaları) bölgesinden birleşerek kromozom halini alır.Kromozom yapısındaki bu kromatitlere kardeş kromatit adı verilir.
Sentromerdern kinetekor denilen iplikler çıkar.Bu iplikler kromozomların iğ ipliklerine tutulmasını sağlar.
✔ Bazı hücrelerde kromozomlar çiftler halinde bulunur. Bu
kromozomların içeriğindeki karakterler ve sentromer bölgeleri
aynıdır. Bu kromozomlara homolog kromozom denir.
✔ Çiftler halinde kromozom bulunduran hücrelere 2n
kromozomlu (diploit) hücre denir.
✔ Homolog kromozomlar taşımayan, takım haline kromozom
bulundurmayan hücrelere n kromozomlu (monoploit,
haploit) hücre denir.
✔ Hücreler hayatsal faaliyetlerini daha kolay
gerçekleştirebilmek için mikroskobik boyutlarda olmalılardır.
Bu nedenle yüzey/hacim ve çekirdek/sitoplazma oranları
bozulduğunda hücre bölünmesi yapma zamanlarının geldiğini
anlarlar. Bir dizi sinyal iletim mekanizması ile de bölünmeyi
başlatırlar.
✔ Bölünme olgunluğuna ulaşmış amip  bölünür.
✔ Bölünme olgunluğuna ulaşmamış amibin
sitoplazmasının bir kısmı kesilirse  çekirdeksiz kalan
kesilmiş sitoplazma ölür. Çekirdeğin olduğu sitoplazma
bölünmez ve hayatta kalır.
✔✔✔ Bölünme olgunluğuna erişmiş bir amibin
sitoplazmasının bir kısmı kesilirse  sitoplazma kesilmesi
yüzey/ hacim oranını normale döndürse de sinyal iletimi
çoktan başladığından çekirdekli sitoplazma bölünür.
Çekirdeksiz olan ölür.✔✔✔

Hücre döngüsü temel olarak iki evrede gerçekleşir.
1) İnterfaz
2) Mitotik Evre

1) İnterfaz:
✔ Hücrenin normal hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirdiği ve
bölünmeye hazırlandığı evredir.
✔ G1, S ve G2 olmak üzere üç ana evreden oluşur.
G1 Evresi:Bir önceki bölünme sonucunda yeni oluşmuş hücrenin büyüyerek normal hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirdiği evredir.ATP,RNA,protein,enzim ve organel sentezi yoğun bir şekilde gerçekleşir
S Evresi:Hücre bölünme olgunluğuna eriştiğinde sinyal molekkülleri sayesinde bölünme emri gelir.Bunun sonucunda hücrede replikasyon yapılır.(DNA eşlenmesi)
G2 Evresi:Replikasyon kontrol edilir.ATP,RNA,protein,enzim ve organel sentezi devam eder.
✔Sentrozom eşlenmesi interfazda(s evresinde)gerçekleşir
✔✔✔✔✔EMBRİYONİK HÜCRELERDE G1 VE G2 GÖRÜLMEZ!!!✔✔✔✔✔
✔✔✔✔✔SİNİR KAS GÖZ RETİNASI GİBİ ÖZELLEŞMİŞ HÜCRELERDE HÜCRE BÖLÜNMESİ GÖRÜLMEZ.BU HÜCRELER G0 DENEN DURGUNLUK EVRESİNDE DURURLAR.✔✔✔✔✔
✔✔✔✔✔KALP KASI HÜCRELERİ İSE G2 EVRESİNDE MARUZ KALARAK,MİTOZ BÖLÜNMEYE DEVAM ETMEZLER✔✔✔✔✔

2) Mitotik Evre:
Hücrenin bölündüğü evredir.
✔ Karyokinez (Çekirdek Bölünmesi)
✔ Sitokinez (Sitoplazma Bölünmesi) olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.

a) Karyokinez (Çekirdek Bölünmesi):

1) Profaz: Mitotik evrenin ilk ve en uzun süren aşamasıdır.
✔ Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşür.
✔ Sentrozomlar aralarında iğ iplikleri oluşturarak zıt kutuplara doğru hareket eder.
✔ Çekirdek zarı ve organeller erimeye başlar.

2) Metafaz: Kromozomların en belirgin görüldüğü mitotik evredir.
✔ Profaz evresinde oluşan kromozomlar sentromer noktalarındaki kinetokorlarla iğ ipliklerine bağlanır; hücre
merkezinde yan yana dizilirler.
✔ Bu evre kromozomların en belirgin olduğu evre olduğundan genetik hastalık tanımlaması yapılırken bu evre kullanılır.

3) Anafaz: Kardeş kromatitlerin ayrıldığı (sentromer ayrılması) evredir.
✔ Kromozomlar merkezde dizildikten sonra sentromerler iğ ipliklerini çekiştirir ve kardeş kromatitler sentromerlerinden ayrılarak kutuplara doğru çekilmeye başlar.
✔ Kromatitlerin her biri yeni hücrelerin kromozomu olacağından BU EVREDE KROMOZOM SAYISI İKİ KATINA ÇIKAR!

4) Telofaz: Profazın tersi olan evredir.
✔ Kromatitlerden her biri kromatin iplik halini almaya başlar.
✔ İğ iplikleri kaybolmaya başlar.
✔ Çekirdek zarı ve organeller oluşmaya başlar.

b) Sitokinez (Sitoplazma Bölünmesi)
✔ Sitoplazma bölünmesidir.
✔ Tamamlandığında iki yeni hücre oluşmuş olur.
✔ Bitki ve hayvan hücrelerinde farklı şekilde gerçekleşir.

✔ Hayvan hücrelerinde sitokinez boğumlanma ile olur.Boğumlanmayı mikrofilament gerçekleştirir.
✔ Bitki hücrelerinde sitokinez orta lamel(hücre plağı = fragmoplast) ile olur.
Hücre plağı, golgi organeli tarafından gerçekleştirilir. Daha sonra, orta plak etrafında hücre çeperi oluşturulur.

Mitoz Bölünmenin Genel Özellikleri
✔ n, 2n ve 3n kromozomlu Vücut (Somatik) hücrelerinde görülür.
✔ Genetik yapısı birbiri ve ana hücre ile aynı olan 2 yeni hücre oluşur.
✔ Kromozom sayısı sabit kalır. Yeni oluşan hücrelerin kromozom sayısı ile bölünme yapacak hücrenin kromozom sayısı aynıdır.
✔ Genetik çeşitliliğe neden olmaz.
✔ Evrime etkisi yoktur.
✔ Tek hücreli canlılarda üremeye; çok hücreli canlılarda üreme, büyüme, gelişme ve onarıma neden olur.
✔ Hayat boyu devam eder.

Hücre Döngüsünün Kontrolü
✔ Hücre döngüsü genlerle kontrol altında tutulur.
✔ Özel sinyal molekülleri G1, G2 ve M olmak üzere 3 kontrol noktasında döngünün sorunsuzca devam etmesini sağlar. Bu noktalardaki DUR ve DEVAM ET sinyalleri ile hücre döngüsü düzenlenir.
✔ G1 kontrol noktasında hücre yeterli büyüklüğe ulaşmışsa DEVAM ET sinyali verilir.
✔ G2 kontrol noktasında DNA hasarı ve hücre büyüklüğü kontrol edilir. Sorun yoksa DEVAM ET sinyali verilir.
✔ M kontrol noktasında kinetokorların iğ ipliklerine tutunması kontrol edilir. Sorun yoksa DEVAM ET sinyali verilir.
✔ Hücre döngüsünün kontrolü herhangi bir nedenle bozulması
kanser oluşumuna neden olur. Bu hücreler, bölünme
sinyallerine cevap vermezler sürekli bölünerek tümör
oluşumuna ve dolayısı ile kanser hastalığının ortaya çıkmasına
neden olurlar.