Notes

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
Sistematik:Canlıların benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandıran bilim dalıdır.
Taksonami:Canlıları sınıflandırmak için yöntem ve ilkeler geliştiren,canlıları isimlendiren bilim dalıdır.
1) Yapay (Ampirik) Sınıflandırma:
✔ Aristo ilk defa canlıları sınıflandırmaya çalışmıştır.
✔ Gözlemler yaparak canlıları analog organlarına göre sınıflandırmıştır.
Analog Organ:Embriyonik köken benzerliği yok,görevi aynı Sinek kanadı-Güvercin kanadı
Aristo sınıflandırmayı yaparken canlıları;
✔ Yaşadıkları yer,
✔ Dış görünüşleri (morfoloji, fiziksel özellik),
✔ Analog organlarına göre sınıflandırmıştır.
2) Doğal (filogenetik) sınıflandırma:
✔ Carolous Linneous tarafından yapılmıştır.
✔ Günümüzde geliştirilerek kullanılmaya devam edilmektedir.
✔ Bir organizmanın evrimsel geçmişine filogeni denir.
Canlıların filogenisine ve birbirleri ile olan akrabalık ilişkilerine bakılarak oluşturulduğundan bilimseldir.Filogenetik sınıflandırma yapılırken pek çok veri dikkate alınmıştır. Bunlar;
✔ Hücre çeşidi
✔ Anatomik ve fizyolojik benzerlikler
✔ Genetik madde ve protein benzerliği
✔ Beslenme ve üreme şekli
✔ Embriyonik köken benzerliği
✔ Homolog organ
Kromozom sayısı benzerliği önemli değildir.
✔ Homolog organ: Görevleri AYNI YA DA FARKLI ancak yapıları(embriyonik kökenleri) aynı organlardır. Filogenetik
sınıflandırmada önemlidir.
örnek: İnsan kolu - Yarasa kanadı - Balina ön yüzgeci –Kedi ön bacağı
✔ John Ray (Jon Rey), benzer anne ve babadan meydana gelen canlıları aynı tür olarak tanımlamıştır.
✔ Carolous Linneous, John Ray’ın tür kavramını benimsemiş ve diğer sistematik birimleri de eklemiştir.
Tür: Ortak bir atadan gelen, yapı ve görev bakımından benzer özelliklere sahip, birbirleri ile doğal yollardan çiftleşebilen ve çiftleşmeleri sonucunda verimli (kısır olmayan) yavrular oluşturan bireylere tür denir.
Aynı tür olan canlıların;
✔ hücre çeşitleri (prokaryot-ökaryot)
✔ beslenme ve üreme çeşitleri
✔ kromozom sayıları
✔ boşaltım atıkları aynıdır.
İkili Adlandırma: Carolous Linneous tarafından, basit ve evrensel olabilecek bir tür isimlendirmesi oluşturulmuştur.İkili adlandırmada her türün adı iki kelime ile gösterilir.
✔ Birinci isme cins adı, ikinci isme tamamlayıcı ad denir.Cins adı sınıflandırmada önemlidir ve canlının hangi cinse ait olduğunu gösterir. Tamamlayıcı ad ise sınıflandırmada önemli bir veri değildir.
✔ En büyük sistematik birim ALEM;
✔ En küçük sistematik birim ise TÜRdür.
✔ Büyük sistematik birimleri küçük sistematik birimlerini kapsar.
✔ Canlıların embriyonik gelişimi sırasında ilk olarak ŞUBE özellikleri son olarak TÜR özellikleri ortaya çıkar.
Alemden Türe Doğru Gidildikçe Görülen Özellikler
✔ Genetik madde benzerliği artar.
✔ Protein benzerliği artar.
✔ Embriyonik köken benzerliği artar.
✔ Canlı çeşitliliği azalır.
✔ Birey sayısı azalır.
✔ Homolog organ artar
Türden Aleme Doğru Gidildikçe Görülen Özellikler
✔ Genetik madde benzerliği azalır.
✔ Protein benzerliği azalır.
✔ Embriyonik köken benzerliği azalır.
✔ Canlı çeşitliliği artar.
✔ Birey sayısı artar.
✔ Homolog organ azalır.
BAKTERİLER ALEMİ
✔Tek hücreli ve prokaryot canlılardır.
✔ Peptidoglikandan oluşmuş hücre duvarları vardır. Bu duvar bazılarında kalın bazılarında incedir. Bu durum
sınıflandırılmasında kullanılır. (Gram + ve gram – bakteri)
✔ Bazı bakterilerde hücre duvarının üzerinde kapsül denilen bir yapı bulunur. Kapsül bakteriyi fagositozdan korur. Kapsüllü bakteriler genellikle patojendir.
✔ Hücre duvarının altında hücre zarı vardır
✔ Keşfedilmemiş bakteri türü sayısının keşfedilmişlerden fazla olduğu düşünülmektedir.
✔ Bakterilerin çok büyük bir kısmı insan için yararlıdır
✔ Bazı bakterilerde hareket etmesini sağlayan hücreden çıkan az sayıda uzun uzantılar bulunur. Bunlara kamçı denir.Kamçının yeri ve sayısı sınıflandırmada önemlidir.
✔ Bazı bakterilerde hareket etme ve bir yere tutunmasını sağlayan hücreden çıkan çok sayıda kısa uzantılar bulunur.Bunlara pilus denir.PİLUSLAR KONJUGASYONA YARDIMCI OLUR
✔ Sitoplazmasında DNA, RNA ve ribozom (zarlı organeli yoktur.) bulunur. Bunlar dışında metabolizması ile ilgili diğer organik ve inorganik maddeler de vardır.
✔ Genetik maddesi (DNA) sitoplazma içine dağılmış durumdadır. DNAsı halkasal ve n kromozomludur
ökaryotların dnası düzdür
✔✔✔✔ Oksijenli solunum yapan bakterilerde hücre zarı sitoplazmaya doğru kıvrımlar oluşturarak kendini mitokondri iç zarına benzetmiştir. Bu yapıya MEZOZOM denir.
✔✔✔✔ Fotosentez yapanlarda hücre zarı fotosenteze yardım eder ve klorofil pigmenti taşır.
✔Bazı bakterilerde gerçek dna dan ayrı olarak halkasal küçük dna parçaları bulunur.Bunlara plazmit denir
Plazmitler genellikle çevre şartlarına direnç genleri taşır.Plazmitler sayesinde çevre şartlarına daha dayanıklı bakteriler oluşur.Konjugasyon ile plazmitleri birbirine aktarabilirler
KONUGASYON
canlı iki bakteri arasında TEK YÖNLÜ gen alışverişidir
iki bakteri yan yana gelir ve aralarında sitoplazmik köprü oluşur,bakterilerden biri sahip olduğu plazmiti kopyalar ve kopyalanmış plazmiti köprü aracılığı ile diğer bakteriye gönderir.
konjugasyon tamamlandığında birey sayısı değişmediğinden bu bir ÜREME DEĞİLDİR
ancak GENETİK ÇEŞİTLİLİĞİ ARTTIRAN BİR OLAYDIR
çevre şartlarına karşı direnç kazanmış bir bakteri kısa süre içerisinde bu yöntem ile diğer bakterilerin de dirençli hale gelmesini sağlar
PİLLUSLAR İLE GERÇEKLEŞİR
✔ Bakterilerin depo polisakkaritleri glikojendir.
✔ Bazı bakteriler çevre şartları olumsuz hale geldiğinde metabolizma hızını azaltarak korunaklı ve sert bir zar içerisine bürünürler. Bu yapıya ENDOSPOR denir. Endospor halindeki bir bakteri yüzlerce yıl bu halde kalabilir. Yüksek sıcaklık, basınç, tuz ya da pH değişimine dayanabilir. Endospor yapısı üreme ile alakalı değildir.
her bakteride kamçı,kapsül,klorofil,mezozom bulunmayabilir.
ENDOSPORDA BAŞLANGIÇTA DNA EŞLENMESİ OLUR
KONJUGASYON VE ENDOSPORUN ORTAK ÖZELLİĞİDİR
İkiye Bölünme
✔ Bakterilerin eşeysiz üreme şeklidir.
✔ Genetik çeşitlilğe neden olmaz. Oluşan yeni bakteriler eski bakterinin genetik olarak kopyasıdır.
✔ Bakteri kromozomu eşlendikten sonra sitokinez başlatılarak bakteri iki parçaya bölünmüş olur. Bu olay mitoz bölünme değildir.
✔ Bakteriler her 20 dakikada bir ikiye bölünürler. Çevre şartları uygun olduğunda bu bölünme devam eder. Ancak besin sıkıntısı, atık madde çoğalması ve sıcaklık artması gibi sebepler nedeniyle bölünme önce yavaşlar sonra durur.
Bakterilerde Solunum
✔ Aerob: Oksijenli solunum yapar.
✔ Anarerob: Oksijensiz solunum yapar.
✔ Geçici (Fakültatif) Aerob: Normalde oksijensiz solunum,zorunlu durumlarda oksijenli solunum yapar.
✔ Geçici (Fakültatif) Anaerob: Normalde oksijenli solunum,zorunlu durumlarda oksijensiz solunum yapar.
http://prntscr.com/nqh7h2
zorunlu aerob ise o2li solunum yapıyordur ve şişe içerisinde bakteriler yukarıdadır
zorunlu anaerob ise oksijensiz solunumdur ve şişe içinde bakteriler aşağıdadır
geçiçi aerob ise o2siz yapıyordur ama geçici olarak o2lidir bu yüzden şişe içinde bakteriler aşağıdadır ama bir kısmı da yukarıda o2 ile alıyordur
geçici anaerob ise o2li yapıyordur ama bir süreliğine o2siz yapacaktır,bakteriler yukarıdadır ama az bir kısmı da aşağıda o2siz yapıyordur
Ototrof Bakteri: İnorganik maddeleri organik madde haline
getirerek kendi besinini üretebilen bakterilerdir.
✔ Besinini üretirken ışık enerjisi kullanan bakterilere fotoototrof bakteri denir. Bu bakteriler fotosentez yapar ve klorofil taşırlar.
✔ Besinini üretirken inorganik maddeleri oksitleyen bakterilere kemoototrof bakteri denir. Bu bakteriler kemosentez yaparlar. Madde döngüsünde çok büyük öneme sahiptirler
Heterotrof Bakteri: Besinini üretemeyip organik maddeleri dışarıdan hazır alan bakterilerdir.
✔ Organik maddeleri sindirecek enzimlere sahip olmadıklarından besinleri sadece hücre zarından geçebilecek
büyüklükteyken (monomer) alabilen bakterilere parazit bakteri denir.
Bu bakteriler sindirilmiş besinlerin hazır bulunduğu yerlerde yaşarlar. (sindirim sistemi, kan…)
Bulundukları ortama toksik madde bıraktıklarından patojen(hastalık yapıcı)dirler.
✔ Organik maddeleri, güçlü sindirim enzimlerini dışarı salgılayıp parçalayarak hücre içine alan bakterilere saprofit(çürükçül, ayrıştırıcı) bakteri denir.Saprofit bakteriler hücre zarından geçebilecek hale getirdikleri
organik maddeleri solunum reaksiyonları ile inorganik hale getirerek madde döngüsünde rol oynarlar
ARKELER ALEMİ
Prokaryot hücre yapısına sahip olmasına rağmen bazı özellikleri ökaryot hücreli canlılara benzer
Arkeler, normal ortamlarda ve diğer canlıların yaşayamayacağı ekstrem koşullarda yaşayabilen canlılardır.
Yaşam yerlerine göre sınıflandırılmışlardır.
✔ Hücre duvarı ve histon proteinleri vardır(HİSTON PROTEİNLERİ ÖKARYOTLARDA OLAN BİR ŞEYDİR AMA ARKELERDE DE VARDIR!)
✔ ✔ ✔ ✔ Kemoototrof ve heterotrof olarak beslenenleri vardır. Bazı çeşitleri, ışık enerjisi kullanarak ATP sentezler. Bu sırada besinüretimini gerçekleştirmez. Bu nedenle bu olay fotosentez
değildir.Fotoheterotroftur.Fotoototrof türleri yoktur✔ ✔ ✔ ✔
Metanojenik Arke: Metan gazı üreterek oksijensiz ortamda yaşayan canlılardır. Çöp, bataklık, lağım suları, ototrof canlıların sindirim sistemi (selüloz sindirimi) gibi yerlerde yaşarlar.
Termofilik Arke: Yanardağ ağızları, jeotermal kaynaklar gibi sıcak yerlerde yaşayan arkelerdir.
Halofilik Arke: Tuz gölü gibi tuzlu ortamlarda yaşayan arkelerdir.
Psikrofilik Arke: Soğuk ortamlarda yaşayan arkelerdir.
Biyolojik ve ekonomik önemleri açısından bakıldığında arkeler,bakterilerin ve diğer canlıların yaşayamadığı koşullarda yaşadıklarından güçlü enzimlere sahiplerdir. Bu enzimler pek çok alanda kullanılır.
✔ Endüstride pek çok tepkimenin gerçekleşmesinde
✔ Atık maddelerin zehirli özelliklerinin azaltılmasında
✔ Kalitesi düşük metal cevherlerinin biyolojik yollarla kullanılabilir hale getirilmesinde
✔ Metal kirlenmesine uğramış suların temizlenmesinde
✔ Boya endüstrisinde anaerobik arıtma tanklarında bulunan suyun temizlenmesinde
✔ Arkeler biyogaz üretiminde kullanılırlar