Notes

OMURGALILAR ŞUBESİ
✔✔✔embriyonik dönemde notokordları vardır daha sonra omurga halini alır
✔✔✔sinir şeridi sırt bölgesinden geçer
✔✔✔kemik ya da kıkırdaktan oluşmuş iç iskelet bulunur
✔✔✔embriyonik gelişimin ilk evrelerinde solungaç yarıkları bulunur(gaz alışverişi ve beslenme)
✔✔✔kuyrukları vardır(bazılarının sadece embriyonik dönemde görülür)
✔kapalı kan dolaşımı
✔ Alyuvar içerisinde hemoglobin taşıdıklarından kanları kırmızıdır.
✔ Böbreklere sahiplerdir.
✔ Ayrı eşeylidirler. (Genellikle)
✔ Omurgalılar balıklar, amfibiler, sürüngenler, kuşlar ve memeliler olmak üzere beş sınıfta incelenir.


1) Balıklar
✔ Denizlerde ve tatlı sularda yaşarlar.
✔ Vücutları pullarla kaplıdır. (Pulsuz balıklarda vardır.)
✔ Solungaç solunumu yaparlar.
✔ Kalpleri iki odacıklıdır. Küçük kan dolaşımı görülmez.
✔ Soğukkanlı canlılardır. Vücut sıcaklıkları değişkendir.
✔ Azotlu boşaltım atıkları amonyaktır.
✔ İç iskeletlerinin kemik ya da kıkırdaktan oluşması durumuna göre iki kısımda incelenirler.
a) Kıkırdaklı Balıklar
✔ Kıkırdaktan yapılmış iç iskelete sahiplerdir.
✔ Genellikle tuzlu sularda yaşarlar.
✔ Yüzme keseleri yoktur. Bu nedenle, su içerisinde batmamak için sürekli hareket etmek zorundadırlar. (Yüzme kesesi: balığın gaz alışverişine yardım ederek, balığın su içerisinde batmadan kalmasına yardımcı olan bir yapıdır.)
✔ İç döllenme görülür. (Bazıları yavrularını kalın bir kabuk içerisinde suya bırakır. Bazıları ise doğurur.)
Örnek: köpek balıkları, vatoz ve tırpanalar
b) Kemikli Balıklar
✔ Tüm omurgalı hayvanlar içerisinde tür sayısı en fazla olan gruptur. Günümüzde yaklaşık 30000 türü olduğu saptanmıştır.
✔ Kemikten oluşmuş bir iç iskelete sahiptirler.
✔ Yüzme keseleri bulunur.
✔ Dış döllenme dış gelişme görülür. (iç döllenme görülen kemikli balıklar da vardır.)
✔ Solungaç solunumu yaparlar.
Örnek: Levrek, Ton balığı, Hamsi balığı, Alabalık…

2) Amfibiler (İki Yaşamlılar): Yaşamlarının bir kısmını suda bir
kısmını karada geçirdikleri için bu ismi almışlardır.
✔ Göllerde, su birikintilerinde, nehirlerde, nemli veya suya
yakın yerlerde yaşarlar.
✔ Gelişmelerinde başkalaşım (metamorfoz) görülür.
Metamorfoz: Yumurtadan çıkan yavru, yumurta içerisinde
gelişimini tamamlayamadığından ergin bireye benzemeyen
larva durumundadır. Larva gelişimini dışarıda tamamlayarak
ergin birey haline dönüşür. Bu gelişime metamorfoz
(başkalaşım) denir.
Larva: ✔ Suda yaşar.
✔ Solungaç solunumu yapar.
✔ Azotlu boşaltım atığı amonyaktır.
Ergin: ✔ Karada yaşar.
✔ Akciğer ve deri solunumu yapar.
✔ Azotlu boşaltım atığı üredir.
✔ Derileri çıplak ve nemlidir.
✔ Kalpleri 3 odacıklıdır. Temiz ve kirli kan kalplerinde karıştığından
vücuda karışık kan gider.
✔ Soğukkanlı canlılardır. Vücut sıcaklıkları değişkendir. Kış
uykusuna yatarlar.
✔ Dış döllenme dış gelişme görülür.
Örnek: kurbağa ve semender

3) Sürüngenler
✔ Genellikle karada yaşarlar. Suda yaşayan türleri de vardır.
✔ Genellikle ılıman iklim kuşağında yaşarlar.
✔ Akciğer solunumu yaparlar.
✔ Vücutları keratin içeren ya da kemikleşmiş pullarla kaplıdır. Bu
pullar deriyi korur.
✔ Kalpleri 3 odacıklıdır. Kirli ve temiz kan kalpte karıştığından
vücutlarına karışık kan gider. (Timsahlarda 4 odacıktır. Ancak
vücuda gene karışık kan gider.)
✔ Soğukkanlı canlılardır. Vücut sıcaklıkları değişkendir. Kış
uykusuna yatarlar.
✔ Azotlu boşaltım atıkları ürik asittir.
✔ İç döllenme dış gelişme gösterirler. (Bazılarında iç gelişme
görülür. Bazı bukalemunlar..)
ÖRN: Kaplumbağa, Bukalemun, Timsah, Yılan, Kertenkele…


4) Kuş
✔ Vücutları kuşlara özgü olan tüylerle kaplıdır. Vücutlarını
kaplayan tüyler, ısı yalıtımı sağlar. Kanatlarındaki tüyler ise
uçmayı sağlar. Bütün kuşların kanatları olmasına rağmen, her
kuş uçamaz. Ayrıca, belirli bölgelerinde pullarda vardır.
✔ Ön üyeleri kanat haline dönüşmüştür.
✔ Dişleri yoktur. Ağız, gaga halini almıştır. Gaga yapısı kuşun
beslenme şekline göre farklılaşmıştır.
✔ Akciğer solunumu yaparlar. Akciğerlerine bağlı hava
keseleri bulunur. Bu keseler hem solunuma yardımcı olur
hem de kuşun daha hafif olmasını sağlayarak uçmasını
kolaylaştırır.
✔ Azotlu boşaltım atıkları ürik asittir.
✔ Zar yapılı diyaframları vardır.
✔ Kalpleri 4 odacıklıdır. Temiz ve kirli kan hiçbir şekilde
birbirine karışmaz.
✔ Sıcakkanlı canlılardır. Vücut sıcaklıkları sabittir.
✔ İç döllenme dış gelişme görülür. Yumurtlarlar. Kuluçkaya
yatarlar. Yavru bakımı vardır.
ÖRN: Papağan, Tavuk, Deve Kuşu, Baykuş, Penguen, Pelikan,
Tavus Kuşu, Hindi, Kartal, Atmaca, Serçe…


5) Memeliler
✔ Hayvanlar ve diğer alemlerin en gelişmiş sınıfıdır.
✔ Dünyanın her yerinde dağılış göstermişlerdir.
✔ Sularda ve karalarda yaşarlar.
✔ Vücutları kendilerine özgü kıllarla kaplıdır.
✔ Akciğer solunumu yaparlar.
✔ Azotlu boşaltım atıkları üredir.
✔ Kastan yapılı diyaframa sahiplerdir.
✔ Kalpleri 4 odacıklıdır. Temiz ve kirli kan hiçbir zaman
birbirine karışmaz.
✔ Sıcakkanlı hayvanlardır. Vücut sıcaklıkları sabittir.
✔ Olgun alyuvarlar hücrelerinde çekirdek ve organel
bulunmaz.
✔ İç döllenme iç gelişme gösterirler. ( gagalı memeliler hariç..)
✔ Yavru bakımı vardır.
✔ Dişilerde süt bezleri gelişmiştir. Yavrularını sütle beslerler.
✔ Memeli canlılar embriyolardaki gelişme şekillerine göre üçe
ayrılırlar.


a) Gagalı Memeliler: Gagaları vardır. İç döllenme dış gelişme
yaparlar. Yumurtlayarak ürerler. Yumurtadan çıkan yavru sütle
beslenir.
Örnek: Ornitorenk..
b) Keseli Memeli: Plasenta taşımadıklarından yavru, gelişimini
tamamlayamadan doğar. Annenin kesesine yerleşerek
burada sütle beslenerek gelişimini tamamlar.
Örnek: Koala, Kanguru…
c) Plasentalı Memeli: En fazla memeli türünü barındıran gruptur.
Anne karnında gelişmekte olan yavru ile anne arasında
plasenta denilen organ oluşur. Bu yapı doğuma kadar yavrunun
beslenmesini sağlar. Bu nedenle gebelik süresi keseli
memelilerden daha uzun sürer.
Örnek: Kirpi, Kedi, İnsan, Maymun, Ayı, Tavşan, Lemur…