Notes

BEYİN
Beyin Zarları: Beyin, bağ dokudan oluşmuş 3 zarla korunur.Kafatası altında bulunan bu zarlara meninges denir.
✔ Sert Zar: Beyinin en dışında bulunan zardır. Beyni mekanik etkilerden, yaralanma ve zedelenmelerden korur.
✔ Örümceksi Zar: Sert zar ile ince zar arasında bulunur. Sert zar ile ince zarı birbirine bağlar.
✔ İnce Zar: En içteki zardır. Beynin tüm girinti ve çıkıntılarına girmiştir. Yapısında bol miktarda kan damarı vardır. Bu kan damarları beynin beslenmesini sağlar.
BOS (Beyin – Omurilik Sıvısı)
✔ Örümceksi zar ile ince zar arasında bulunarak beyin ve omuriliği sarar.
✔ Kan basıncının etkisi ile kılcal damarlardan çıkmış bir sıvıdır.
Görevleri
✔ Beyin ile omuriliği darbe ve sarsıntılara karşı korur.
✔ Beyin ve omurilikte metabolizma sonucu oluşmuş atık maddelerin kana geçmesini sağlar.
✔ Beyin ve omuriliğin beslenmesi için gerekli maddeleri kandan alarak süzer.
✔ Merkezi sinir sisteminin iyon dengesinin sağlanmasında rol oynar.
1) Ön Beyin
✔ Beynin en büyük kısmıdır. Bu nedenle büyük beyin de denir.
✔ Diğer beyin bölümlerini üsten örter.
✔ Uç beyin ve ara beyin olmak üzere iki kısımda incelenir.
a) Uç Beyin
✔ Önden arkaya doğru uzanan bir yarıkla sağ ve sol olmak üzere iki yarım küreye ayrılmıştır.
✔ Bu yarım küreler aksonlarla birbirine bağlıdır.
Üstteki bağ  nasırlı cisim
Alttaki bağ  beyin üçgeni
✔ Beyin yarım kürelerini enine ayıran derin bir yarık bulunur.Bu yarığa rolando yarığı denir.
Beyin Yarım Kürelerinin Enine Kesitinin Yapısı
✔ Dış kısmı boz, iç kısmı ak maddeden oluşmuştur.
✔ Ak madde: Miyelinli sinirlerin aksonlarından meydana gelmiştir. Bu bölgenin beyaz olmasının sebebi lipitçe zengin miyelinlerin bulunmasıdır.
✔ Boz madde: Miyelinsiz nöron gövdelerinden oluşmuştur. Bu bölgeye korteks (kabuk) denir. Beynin kabuk kısmı çok sayıda kıvrıma sahiptir. Bu kıvrımlar boz maddenin yüzey alanını artırır.
Uç Beyinin Görevleri
✔ Zeka
✔ Hafıza
✔ Yazı yazma
✔ İstemli hareket etme
✔ Duyu organlarından gelen bilgilerin değerlendirilmesi
✔ Öğrenme
✔ Karar verme
✔ Bilinçli davranış
✔ Duyusal olarak çevrenin farkında olma gibi görevleri vardır.
Beyin yarım küreleri vücudun zıt tarafını kontrol eder.
b) Ara Beyin
✔ Beyin yarım küreleri arasında kalır. Epitalamus, talamus ve hipotalamus olmak üzere 3 kısımdan oluşmuştur.
Epitalamus: Talamusun arka kısmında bulunur. İnce bir uzantısı vardır. Bu uzantı epifiz bezi (pineal bez)’dir. Epifiz bezi melatonin hormonu salgılar.
Talamus:Duyu organlarından gelen bilgilerin toplanma ve dağılım merkezidir.
✔ Koku duyusu dışındaki tüm duyular burada sınıflandırılır. Uç beyinde bulunan duyu merkezlerine iletir. Koku ise talamusa uğramadan direkt uç beyindeki değerlendirme merkezine geçer.
✔ Ayrıca uyanık durumdan uykuya geçişi sağlar
Hipotalamus: Homeostasinin sağlanmasında görevlidir.
Görevleri
✔ Termostat görevi yaparak vücut sıcaklığını düzenler.
✔ Susama merkezi içerir. Vücudun su dengesinin düzenlenmesinde görev yapar. (OB ve idrar miktarı ayarlama)
✔ Uykunun devam etmesini sağlar.
✔ Açlık, tokluk ve iştahın düzenlenmesinde rol oynar.
✔ Korku, hiddet ve heyecanın düzenlenmesini sağlar.
✔ Üreme ve cinsel davranışları düzenler.
✔ Kan basıncını ve kalbin ritim atışını düzenler.
✔ Çevresel sinir sisteminin duyu ile ilgili aktivitelerini düzenler.
✔ Hipofiz bezini kontrol ederek hormonal denge üzerinde etkilidir. Hipofiz bezinin arka lobundan salgılanan hormonlar hipotalamusta üretilir. Ayrıca hipotalamusta üretilen özel hormonlar hipofiz bezinin ön lobundan hormon salgılanmasını kontrol eder.
✔ Karbonhidrat ve yağ metabolizmasını ayarlar.
2) Orta Beyin
✔ Ara beyin ile pons arasında bulunan bölgedir.
✔ Beynin bu bölümünden ön beyin ile arka beyin arasında bağlantı kuran sinirler geçer.
Görevleri
✔ Görme ve işitme ile ilgili refleksleri düzenler.
Yan taraftan yaklaşan bir cismin görüntüsünü beyin daha oluşturmadan kafa o yöne döner.
Fazla ışıkta göz bebeğinin küçülmesi, az ışıkta büyümesi Ses duyan köpeğin kulaklarının dikilmesi
✔ Kas tonusu ve vücut duruşunu düzenleyen merkezler bulunur
3) Arka Beyin
✔ Beyincik, pons ve omurilik soğanından meydana
gelmiştir.
a) Beyincik
✔ Arka kafa çukurunun içinde omurilik soğanının üstünde bulunan iki yarım küreden meydana gelmiş bölgedir.
✔ Dış kısmı boz, iç kısmı ak maddeden oluşmuştur.
✔ Hareket ve denge merkezidir.
✔ İskelet sistemi, kulak ve görme merkezinden bilgileri alarak koordinasyonlu bir şekilde hareket etmemizi sağlar.
Beyinciği hasar görmüş bir insanda;
✔ Ayakta dururken ya da yürürken sallanma
✔ Bir cisme doğru uzanan elin dengesiz hareketetmesi
✔ Hareket eden bir cismi izleyememesi gibi belirtiler ortaya çıkmıştır.
✔ Bebekler ancak beyincik geliştikten sonra oturma ,ayakta durma ve yürüme gibi faaliyetler gösterebilir.
b) Pons (Varoli Köprüsü)
✔ Orta beyinle omurilik soğanı arasında bulunur.
✔ Enine tabakalaşmış kalın sinir demetlerinden oluşur.
✔ Sadece memelilerde bulunur.
Görevleri
✔ Beyinciğin yarım kürelerini birbirine bağlar.
✔ Omurilik soğanındaki solunum merkezi ile birlikte çalışır.
c) Omurilik Soğanı
✔ Beyinciğin altında, omurilik ile pons arasında bulunur.
✔ Dış kısmı ak, iç kısmı boz oluşmuştur. Bu yapısı ile omuriliğe benzer.
✔ Omuriliğin başlangıç yeri şeklindedir.
✔ Beyinden çıkan sinirler burada çapraz yapar. Bu durum beynin sağ tarafının vücudun sol tarafını; sol tarafının da vücudun sağ tarafını kontrol etmesini sağlar.
Görevleri
✔ Solunum , sindirim, dolaşım gibi yaşamsal olayların düzenlenmesini sağlar.
✔ Yutma, kusma, hapşırma, öksürme gibi refleksleri kontrol eder.
✔ Orta beyin, pons ve omurilik soğanının tamamına beyin sapı denir. Beyin kabuğuna doğru uzanan ve beyin kabuğundan omuriliğe doğru giden tüm sinirler beyin sapından geçmek zorundadır.
OMURİLİK
✔ Omurga içerisinde beyinden aşağı doğru uzanan merkezi sinir sistemi bölümüdür.
✔ Beyne giriş yapan sinirlerin çapraz yaptığı yerdir.
✔ Omuriliğin yapısında beyinde olduğu gibi beyin zarları ve BOS bulunur.
✔Dış kısmı ak, iç kısmı boz maddeden oluşmuştur.
✔Boz maddeden iki çift sinir çıkar. Bu sinirlerden dorsalde (sırt) olanlar duyu nöronu, ventralde (ön) olanlar motor nöronudur. İç tarafında ise ara nöronlar bulunur.
Görevleri
✔Dış ortamdan gelen uyarıların oluşturduğu impulsları beyne iletir. Beyinden gelen uyarıları ise çevresel sinir sitemine (ÇSS)ileterek tepki organlarının cevap vermesini sağlar. (Beyin ile MSS arasındaki iletişimi sağlar.)
✔Refleksleri yönetir.
✔Alışkanlık haline gelmiş davranışları kontrol eder.
✔ Alışkanlık davranışları alışkanlık haline gelmeden önce beynin kontrolündedir. Davranışlar alışkanlık haline geldiğinde omurilik tarafından kontrol edilir. Alışkanlık hareketi devam ederken bir hata olursa beyin devreye girer. Hata düzeltildikten sonra yeniden omurilik tarafından yönetilir.
✔ İkili refleks yayında ara nöron yoktur. Sadece motor ve duyu nöronu vardır. Bu durum daha hayati olaylarda görülür. Örneğin, düşmek üzere olan birinin kendini korumaya çalışması sırasında ikili refleks görev alır.
✔ Üçlü refleks yayında ise duyu, motor ve ara nöron bulunur.
✔ Sıcaklık ya da acının hissedilmesi normalde beynin görevidir.Omurilik sadece buna anlık cevap verilmesi gerektiğinderefleksi gerçekleştirir. Bilerek sıcağa yaklaştığımızda kontrol beyindedir. Bu bir refleks değildir. (Omurilik de beynin kontrolündedir.)
ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ
✔ Çevresel sinir sistemi (ÇSS), merkezi sinir sistemine (MSS) bilgi ileten ve ÇSS den aldığı bilgiyi efektör organlara ileten sinir sistemi bölümüdür.
✔ MSS dışındaki, vücuda dağılmış olan sinir hücrelerinden oluşmuştur. Duyu ve motor nöronların tamamı ÇSS’yi oluşturur.
Somatik Sinir Sistemi
✔ Bilinçli olarak yapılan hareketleri kontrol eden ÇSS’dir.
✔ İskelet kaslarına uyarı taşır.
✔ Somatik sinirlerin hücre gövdeleri beyin ve omurilikte bulunurken, aksonları ise iskelet kaslarına ulaşır.
✔ Aksonları miyelinlidir. İmpuls iletimi oldukça hızlıdır.
Otonom Sinir Sistemi
✔ İstemsiz olarak gerçekleştirilen olayları kontrol eden ÇSS’dir.
✔ Düz kaslara, kalp kasına, bezlere, iç organlarına ve kan damarlarına uyarı taşır.
✔ Beyin zarar görse bile otonom sinir sistemi çalışıyorsa insan yaşamı devam eder. Bu durumda bilinçli davranışlar yapılamaz. Bu olaya bitkisel hayat denir.
✔ Otonom sinir sistemi iki bölümde incelenir. Bunlar sempatik ve parasempatik sinir sistemidir.
✔ Organlar genellikle her iki otonom sinir sistemine de bağlı olarak çalışır. Birine bağlı olarak da çalışanlar vardır.
✔ Bu sinirlerin organlardaki etkileri zıttır. (antagonist)
✔ Salgıladıkları nörotransmitter maddelerde farklıdır
MS (MULTİPLE SKLEROZ)
✔ Sebep: MSS nöronlarının miyelin kılıflarına bağışıklık hücrelerinin saldırması sonucunda uyarı iletiminin bozulmasıdır.
ALZHEİMER
✔ Sebep: Genetik, beyinde protein birikimi, beyin hücrelerinin ölmesi… gibi sebepler nedeni ile beyin hücrelerin aktivitesini yerine getirememesidir. Yaş ilerledikçe ortaya çıkma ihtimali artmaktadır. Ancak tam olarak sebebi bulunamamıştır.
PARKİNSON
✔ Sebep: Beyinde dopamin eksikliği ile ortaya çıkan hareketi düzenleyen beyin bölümünde meydana gelen bozukluktur.Beyin iltihabı, bazı ilaçlar ya da travma geçirmenin sebep olabileceği düşünülse de tam olarak sebebi bilinememektedir.
EPİLEPSİ (SARA)
✔ Sebep: Çeşitli nedenlerle bir grup beyin hücresinde meydana gelen anormal elektrik yayılması sonucu bilinç
kaybına neden olan beyin bozukluğudur.Hastada impuls iletimi yavaştır.
EPİLEPSİ (SARA)
✔ Sebep: Çeşitli nedenlerle bir grup beyin hücresinde meydana gelen anormal elektrik yayılması sonucu bilinç
kaybına neden olan beyin bozukluğudur.
ÇOCUK FELCİ
✔ Sebep: Omurilikteki kasların çalışmasını sağlayan nöronun Polio virüs tarafından enfekte olmasıdır. Hastaların dışkısı ile bulaşır.