Notes

Kur’an-ı Kerimle İlgili Kavramlar
Ayet : Kur’an’ın anlamlı ifadelerine denir. 6666 ayet vardır.
Cüz : Kur’an’ın her 20 sayfasına denir.30 cüz vardır.
Sure : Kur’an’ın ayetlerinin oluşturduğu bölümlere denir.114 sure vardır.
Mushaf : Kur’an’ın ilk kitap haline gelmiş nüshasına denir. Hz.Ebu Bekir dönemi
Tecvit : Kur’an’ın usulüne uygun,güzel okunmasına denir.
Hatim : Kur’an’ın baştan sona okunup bitirilmesine denir.
Hafızlık : Kur’an’ın tamamının ezberlenmesidir.
Mukabele : Kur’an’ın karşılıklı okunmasına denir.
Tefsir :Kur’an’ın en geniş anlamda açıklanıp yorumlanması ilmine denir.Bu işle uğraşan alime müfessir denir.
Tercüme : Kur’an’ın başka dillere bire bir çevrilmesidir.
Meal : Kur’an’ın kısa açıklamalarla başka dillere çevrilmesidir.






Ef’ali mükellefin(Mükellefin eylemleri)
Mükellef : Ergenlik çağına girmiş, akıllı her Müslüman kadın ve erkeğe denir. İbadetlerden ve davranışlarından sorumludur.
Farz : Yüce Allah’ın yapmamızı kesinlikle emrettiği şeylerdir. Örnekler : Namaz,Oruç,Zekat,Hac


Haram : Yüce Allah’ın kesinlikle yasakladığı iş ve eylemlere denir. Örnekler : İçki içmek , kumar oynamak , Allah’a şirk koşmak ,Yalan söylemek , Hırsızlık yapmak , Küfretmek
Helal : Yapılmasında sakınca olmayan iş ve eylemlere denir.
Mekruh : Yapılması haram olmamakla birlikte hoş karşılanmayan iş ve eylemlere denir. Örnekler : Namazı vaktinde kılmamak, Abdest alırken konuşmak , Banyoda tuvalette gereksiz yere konuşmak, Yerlere tükürmek.
Müfsit : Başlanmış bir ibadeti bozan iş ve eylemlere denir.Örnekler : Ramazan orucunu iftardan önce bozmak , Namazda konuşmak
Eda : Zamanında yapılan ibadete denir.Örnek : Namazı vaktinde kılmak.
Kaza : Bir ibadeti zamanı geçince yapmak . Örnek : Beş vakit namazın kazası




Allah’ın sıfatları
Zati sıfatlar
Kıdem : Allah’ın varlığının başlangıcı yoktur.
Beka : Allah’ın varlığının sonu yoktur. Bakidir.
Vahdaniyet : Allah birdir.
Vücud : Allah vardır.
Muhalefetün lilhavadis : Allah sonradan olanlara benzemez
Kıyam bi nefsihi : Allah’ın varlığı kendindendir. Var olmak için hiç bir şeye muhtaç değildir.


Subuti sıfatlar
Hayat : Allah diridir
İlim : Allah her şeyi bilir
İrade : Allah her şeyi dileyebilir
Semi : Allah her şeyi işitir
Basar : Allah her şeyi görür.
Kelam :Allah konuşabilir.
Kudret : Allahın her şeye gücü yeter
Tekvin : Allah her şeyi yaratandır.


İman: Allah’ın varlığına ve birliğine ve Hz. Muhammed’in getirdiği akidelere kalpten inanmak, dil ile söylemektir.
İbadet : Allah’ın rızasını kazanmak için yapılan her türlü güzel iş ve davranışa denir.
İhsan : Allah’ı görüyormuş gibi ibadet etmektir.
Tevazu : Alçak gönüllü olmaktır.
İnayet : Allah’a sığınmak ,ona güvenmektir.
Salih Amel : Her türlü güzel iş ve davranışa denir.
Takva : Allah’a layıkıyla kul olmak,günahlardan sakınmak,hayırlara yönelmektir.
Züht : Dünyaya dolu dizgin dalmamak,elde olsa da ahireti unutmamak.Allah’tan korkmaktır.
Tasavvuf : Nefsi arındırma, ruhu yüceltme ,Allah’a ulaşma ilmidir.
İnsanı kamil : Olgunlaşmış,nefsini terbiye etmiş insan
Teskiye: Nefis terbiyesi,ruhu arındırma işidir.
Mağruf : Açıkça bilinen iyilikler, kabul edilebilir iyi işlerdir.
Ahde vefa : Nankör olmamak,iyiliği unutmamak
Sıla-i Rahim : Memleketi,eşi dostu, akrabaları ziyaret etmektir.
İlmiyle amil : Bilgisini hayırlı ve güzel işlerde kullanan,laftan çok icraat yapan kimsedir.


İslam fıkhının dört ana kaynağı : Kitap, sünnet , icma, kıyas


Dört kitap ; Tevrat > Hz Musa, Zebur > Hz Davut , İncil > Hz İsa, Kuran’ı Kerim > Hz. Muhammed.


Peygamberlerin sıfatları ;
1. Sıdk: “Doğru olmak” demektir. Her peygamber doğru sözlü dürüst bir insandır.
2. Emanet: “Güvenilir olmak” demektir. Peygamberlerin tümü emin güvenilir kişilerdir.
3. İsmet: “Günah işlememek, günahtan korunmuş olmak” demektir. Peygamberler hayatlarının hiçbir döneminde şirk ve de küfür sayılan bir günahı işlemedikleri gibi özellikle peygamberlikten sonra bilerek günah işlememişlerdir. İnsan olmaları nedeniyle günah derecesinde olmayan birtakım ufak tefek hataları bulunabilir.
4. Fetanet: “Peygamberlerin akıllı, zeki uyanık olmaları” demektir.
5.Tebliğ: “Peygamberlerin Allah’tan aldıkları buyrukları ve de yasakları ümmetlerine eksiksiz iletmeleri” demektir.
Namazın farzları
A-Dışından olan farzları

Hadesten taharet
Necasetten taharet
Setri avret
İstikbali kıble
Vakit
Niyet
B-İçinden olan farzları;

Tekbir
Kıyam
Kıraat
Rukü
Secde
Kade-i ahir.
İslam Düşüncesinde Yorumlar(mezhepler)

Mezheplerin çıkış nedenleri : siyasi,coğrafi,kültürel,dini metinlerden kaynaklanan nedenler,insani nedenler
Siyasi- itikadi mezhepler : Şii, Harici, Mu’tezile, Eş-ari , Maturidi
Ameli fıkhi mezhepler : Hanefi,Şafii,Maliki,Hanbeli, Caferilik
Amelde Hanefi olanlar itikatta Maturididir.Şafii olanlar eş-aridir .Caferilerin itikadi mezhebi Şiiliktir.


Kaderle ilişkilendirilen kavramlar

Kader : Yüce Allah’ın her şeyi bilip takdir etmesidir.
Kaza : Kaderin tecelli etmesidir.
Tevekkül : Kulun her türlü önlemi aldıktan sonra gücünü aşan kısımları Allah’a bırakmasıdır. Örneğin, bir çiftçi tarlasını eker,sular,gübreler sonrada ürün bol olsun diye Allah’a dua eder.
Rızık : Allah’ın verdiği ,yaşamın ikamesi için yarattığı her türlü nimet.
Hayır ve şer : İyilikte kötülükte Allah’ın taktirine bağlıdır.Cüz’i irade : İnsanın sınırlı iradesi

Külli irade : Allah’ın sınırsız iradesi
Dinler ve Özellikleri

Vahye dayalı dinler (Semavi dinler) : Musevilik,Hristiyanlık,İslamiyet
Çin Dinleri : Konfüçyanizm, Budizm,Taoizm
Hint Dinleri : Hinduizm,Sihizm, Caynizm. Japonlarım geleneksel dini Şintoizmdir
İlkel dinler : Tabu, Totem,Büyü ,Şamanizm,Atalar kültü
Vahye dayalı dinlerde ; öldürmemek, çalmamak,zina etmemek,Allah’a şirk koşmamak,yalancı tanıklık yapmamak,komşuyla iyi geçinmek,anne ve babaya itaat etmek,Allah’a iman ve ibadet etmek gibi ortak ilkeleri vardır.
Çin dinleri daha çok erdemli olmak için bir takım ahlaki ilkeler ortaya koyar.
Budizmde ruhun ulaşacağı son hedef nirvanaya ulaşmasıdır.
Hint dinlerinde Dünyaya bağlanmamak,arzu ve isteklerden yüz çevirmek esastır. Ahiret inancının yerine Tenasüh ve reenkarnasyon inancı vardır.
Şintozim de Güneş tanrı kabul edilir.Japonların kadim inancı
İlkel dinler daha çok Afrika yerlileri içinde yayılmış, sistemleşmemiş,kitabı ve peygamberi olmayan dinlerdir.
İslam düşüncesinde Tasavvufi yorumlar(tarikatlar)

Tebliğ : İslam’ı yayma faaliyetlerine denir.
Abdestin Farzları : Elleri yıkamak, yüzü yıkamak,ayakları yıkamak,başın dörtte birini mesh etmek.
Gusulün farzları : Ağza su vermek,buruna su vermek, tüm vücudu yıkamak
Teyemmüm : Su bulunmadığında toprakla alınan abdesttir.
Teyemmümün farzları : Elleri toprağa vurup kolları meshetmek, tekrar vurup yüzü meshetmek
Karza-i hasene :Sürekli sevap kazandıran hayır işleri. Okul, cami, hastane yaptırmak gibi.


Ahiretle ilgili kavramlar

Cennet , cehennem , sırat köprüsü , amel defteri , mahşer, mizan , araf , kıyamet
Mahşer : Ahirette tüm insanların toplanacağı alan
Araf : Cennet ve cehennem arasında kalan bölge.
Mizan : Günah ve sevapların konulacağı tartı
Sırat köprüsü : Ahirette herkesin geçmeye çalışacağı,günahkarların geçemeyeceği köprü


Diğer bazı kavramlar

Ahde vefa:İyilikleri unutmamak,dostları arayıp sormak
Sıla-i rahim : Doğup büyüdüğü yerleri ziyaret etmek
Ameli Salih : Güzel iş ve davranışta bulunmak
İlmiyle amil : Bilgisini uygulayan
İnsanı kamil : Olgunlaşmış,mükemmelleşmiş insan
Kadiri mutlak : Her şeye gücü yeten Allah
Hüsnü zan : Olumlu düşünmek,iyi niyetli olmak
Su-i zan : Olumsuz düşünmek,kötü yanını görmek.
Asr-ı saadet : Hz Muhammed’in yaşadığı çağ,dört halife dönemi
Ashabı suffa : Mescidi nebinin yanında kimsesizler için yapılan barınak
Ravza-i mutahhara : Hz. Muhammed’in mescidi nebinin içindeki mezarının özel adı
Ashabı suffe : Hz Muhammet zamanında mescidi nebinin bitişiğine kimsesizlerin kalması için yapılan yerde kalanlara verilen isim. Bu mekana suffe denir.
Hacla ilgili kavramlar

Vakfe : Haccın farzıdır.Arefe günü Arafatta bir süre beklemektir.
Tavaf : Kabe’nin etrafını dolanmaktır.Haccın farzıdır.
İhram: Beyaz dikişsiz hac kıyafeti,haccın farzlarındandır.
Sa’y: Sefa ile Merve tepeleri arasında gidip gelmeye denir.(3 gidiş 4 geliş)


Zekatla ilgili kavramlar

Nisap miktarı :Asli ihtiyaçları ve borçları dışında belli bir maddi değere sahip olmak,zenginlik ölçütü
Haceti asliye (temel ihtiyaçlar) : Bir ev ,araba ,kullanılan mutfak gereçleri,giysiler,zanaatkarın alet ve edavatları haceti asliye sayılır, zekatı olmaz
Zekat oranları;para,altın döviz vb. menkul değerlerin 40/1 ‘i ,tarım ürünlerinin 10/1’i,küçükbaş hayvanların 40/1’i ,büyükbaş hayvanların 30/1’i zekat olarak verilir
Oruçla ilgili kavramlar

İftar : Akşam ezanı vakti,oruç açma zamanı
İmsak : Sahur vaktinin bittiği vakit,sabah ezanı vakti,oruca başlama zamanı
Kefaret orucu : Bilerek oruç bozanların bir yaptırım olarak 60 gün oruç tutmasının farz olması.
Kaza orucu : Bir özür nedeniyle Ramazan orucunun Ramazan dışında bir zamanda tutamadığı gün kadar tutulan oruç.
Mukim : Oruç tutmakla mükellef olan yolcu olmayan, ikamet halinde olan kimse
Seferi : Yolcu hükmünde olan,bulunduğu yerden 90 km uzağa giden yolcu sayılır,oruç tutmaya bilir,4 rekatlı farz namazları 2 rekat olarak kılar.kalış süresi 15 günü geçerse nereye giderse gitsin mukim sayılır
Camilerin içinde bulunanlar : Mihrap,minber,kürsü,mahfel
Diyanete bağlı din görevlileri: Müftü,imam-hatip,müezzin,vaiz,Kur’an kursu hocaları
Cumhuriyet dönemi din hizmetleri: Kur’an-ı Kerim meal ve tefsiri yazıldı,bu işi Elmalılı Muhammet Hamdi YAZIR yaptı.Eserin adı : Hak dini Kur’an Dili.
3 Mart 1924’te Halifelik kaldırılarak Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu.






Alevilik-Bektaşilikle ilgili Kavramlar

Cem : Dedelerin manevi gözetiminde Cem evlerinde yapılan Alevi- Bektaşi törenlerine denir.
Mürşit : Alevi Dedesi,cenaze,müsahiplik, sünnet ad koyma gibi törenleri yöneten kişi
Musahiplik: Alevilikte dünya ahret evli erkeklerin seçtiği din kardeşliğidir.Gerçek kardeşlikten daha önemlidir ve farzdır.
Çerağcı: Cemevindeki aydınlatma araçlarını yakar.
Rehber :Yola girmek isteyenlere yol gösterir.Dedenin yardımcısıdır.
Gözcü:Cem’in gözcüsü ve bekçisi
Zakir : Cem de nevruzname,tevhit,mersiye,düvazde söyler
Ferraş :Cemevinin temizliğinden sorumludur.Süpürgeci de denir
Peyikçi :Cemin yapılacağını tüm canlara duyurur.
Sakacı : Cemde şerbet ve su dağıtır.
Niyazcı : Kurbanları tekbir getirerek keser.
İbrikçi : Dedenin ve rehberin abdest almasına yardımcı olur,su döker.
Meydancı : Cem evinde canları sermaya kaldırır.Postları yerine serer.