Notes

Zirveye Nasuh’un 1995 yılında tırmandığı Tibet – kuzey sırtı rotasından da dağcıların vardığını gördüm. Toplam 10-12 kişi filan varız tepede, herkes kendince harıl harıl birşeylerle uğraşmakla meşgul.. Paul ve Nima da bizim ardımızdan vardılar tepeye, kucaklaşıyoruz. Kuzeyden gelenlerle karşılıklı birkaç laf edip selamlaştık. Paul Amerikan bayrağını dalgalandırıyor ve zirvedeki ölçüm işine başlıyor; birbirine eklediği buz vidasına benzer bir sonda ile karı deliyor.. Bu sıradışı anların tadını şiddetle çıkartsam da, artık 45 dakikadır oksijene bağlı değildim ve vücudumda hipoksi –oksijensizlik- etkisini gösteriyordu sanki. Hafif yorgunluk, hareketlerde sersemlik, kafada düşünme ve odaklanma zorluğu.. Çantama kaldırdığım maskeyi çıkartıp yüzüme geçirdim, regülatör valfını dakikada dört litreye getirdim ve bir kaç dakika bu zengin karışımı soludum, sonra da dakikada iki litre olan normal akışta bırakıp çantamı sırtlandım. Artık inme vakti, hem her yerden bulutlar hızla peydahlandılar. Lhakpa ile işaretleşerek zirveyi terketmeye giriştik.. Hillary Step’te inen ve çıkanların yarattığı bir insan darboğazı filan varsa, sıkışıklık olduğu takdirde buralarda çok beklemek sonucunda başımız derde girebilir.. Dağcılar arasında ölüm bölgesi denilen bu 9000 metreye yakın yerden dönemeyip ebediyen tanrıların tahtına oturan o kadar çok dağcı var ki. Onların sıralarına katılmak işime gelmiyor, hele ki bu anda!

Rüzgar sabahtan beri Nepal’den eserken, şimdi tam tersine Tibet’ten esiyor ve çok şiddetlendi. Bulutlar dört yandan şahlanıyor, rüzgar ile karlar savruluyor - fırtına! Lhakpa ile acele tarafından zirveyi terkettiğimiz sırada gözüme oradaki ufak bir taşlık alan ilişiyor; durup bir avuç gri çakılı cebime ve çantamın kafa gözüne dolduruyorum. Yola devam, kar sırtından inişle Hillary Step’in tepesine kısa sürede varıyoruz.. Hillary Step’te önümüzden inen üç kişi var ve yükseklik dolayısıyla son derece yavaş ilerliyorlar. Sıra bana gelince salkım saçak ipleri kucaklayarak bu boşluklu etabı indim. Toplam yirmi dakika içinde, artık güney zirvesine geri çıkmıştık. Hillary Step’ten oraya olan mesafe oldukça kısa olmasına rağmen yavaşladık artık, yükseklik etkisini gösteriyor, köpekler gibi derin derin nefeslenip, arada çok sıkı öksürüyorum.. Güney zirvesine dik tırmanılan yaklaşık on metrelik dik kar-buz eğimi bizi adeta gebertiyor, astımlılar gibi durup durup, kazmanın üzerine kapaklanarak, alnımızı dayayarak soluyoruz. Bu yükseklikte hasbelkader zorunlu bir gece filan geçiren dağcının nasıl biteceğini, yorgunluktan öleceğini anlayabiliyorum.. Bu yüksek dağın pençesinden kurtulmak için sürekli olarak acele etmek zorunluluğunu hissediyorum ve oksijene rağmen ağır, hiçbirşeye benzemeyen bir yorgunluk bastırdı. O kadar zorlukla, uğraşarak tırmandığımız yerleri yine zorlukla, uğraşarak iniyoruz, hızlı olmak olanaksız.. Son bir çabayla güney zirvesinden aşınca, artık her adımda irtifa kaybediyorum.. Ama çok dikkatli olmam gerek, Everest’in doruğuna çıkmış olmak sağ inmenin garantisini vermiyor, kampa dek önümde uzun ve yorucu bir etap var, burada asla gardını indirme Tunç..

Neyse ki alçaldıkça bariz olarak daha dinlenmiş hissetmeye başladım. Hava ayaz ve sisli ama buna karşın sis içinden süzülen güneş yüzümün açıkta kalan yerlerini haşlıyor. Güney zirvesinin altındaki dik kar ve kaya etaplarını inerken sıkı bir tipi başladı, tam solumdan şiddetle, neredeyse yere paralel esiyor. Güney zirvesinde hızla bir bulut başlığı oluştu, hava her an giderek sertleşiyor, korktuğum gibi. Bu saatte bile aşağıdan yavaşça, adım adım gelenler var, şaşırtıcı! Bu geç saatte zirveye gidince fırtına, tipi ve kötü havaya yakalanma olasılığı çok yüksek. Zira bugün içinde, ne yazık ki dört kişi daha Everest’in ölüm listesine adını yazdırmış. Buna Hillary Step’te asıldığı sabit hat ipi kopunca Kangshung Yüzü’ne düşen İspanyol dağcı dahil..

Dik etapları bazen ipleri yoklayıp, kayaya çakılı sikkeleri denedikten sonra iple iniyorum veya yüzümü kayaya verip geri geri, dikkatlice tırmanıyorum.. Böylece sırtın karlı olan, görece kolay kısmına varabildim. Ortalıkta kimse yok, Lhakpa da görünürde değil. Sabit hatlar sağlam sayılır burada, buza saplı sağlam kar kazıkları ve buz vidalarına bağlı yeni ipler var. Ben de, yuvarlanıp düşme tehlikesi az olan bu geniş sırttaki ipler boyunca kıç üstü oturarak kaydım, tabii kazmam elimde ve her zaman sabit hat ipine karabinayla bağlı olarak.. Bazı dik ve buzlu yerleri ayakta geçip, uygun olunca kara oturarak kayıyorum, bu şekilde hızla irtifa kaybediyorum.. Buna rağmen, olanca azametleriyle karşımda dikilen Lhotse ve Makalu’dan hala yüksekteyim; durup durup onları seyrettiğimi anımsıyorum! Az sonra, ’The Balcony’ denilen ve gecenin bir köründe tüp değiştirdiğimiz kar omzuna vardım. İşte kara sapladığım çeyrek dolu turuncu tübüm orada.. Onun yanısıra kara oturdum, hiç kalkmak istemedi canım, yatsam derin uyurum, öyle bir yorgunluk var.. Bunun yüksekliğin yanısıra, artık iki günden fazla olan uykusuzluktan dolayı olduğunu biliyorum.

Neyse, binbir çabayla bitmek üzere olan tübümü sırt çantamdan çıkarttım, çeyrek dolu olan eski tüple değiştirdim ve boş tübü de çantaya attım. Maskeyi takmadan önce, biraz portakallı meyve suyu, daha doğrusu geceden kalanını içtim – pek tatsızdı, buz kristalleri yüzüyordu içinde. Böylece kampa inen son 600 metre olan karlı kulvara girdim. Burası Tibet’ten esen rüzgara karşı nisbeten korunaklıydı ve bu yüzden ısı birdenbire arttı.. Önümde beni az önce geçen bir Sherpa ve yukarımda, uzaktaki iki kişi haricinde hiç kimseler yok. Her zamanki gibi yalnızım ama keyfim yerinde! Acelem de yok, ne güzel bir durum, keyifle, yavaş yavaş inebilirim..

Aşağımdaki Güney Geçidi’ne yaklaşıp, uzakta iğne başı gibi küçük gözüken çadırlar büyürken, gece karanlıkta tırmandığımız sabit hatın beş metre ötesinde dağa ait olmayan bir şey gördüm. Yaklaştım ki, eski bir ceset. Yüzüstü yatıyor, başı gövdesine dik açıyla kırılmış ve biçimsizleşmiş, tek kolu yok, paçavraya dönmüş kat kat sentetik elbiselerinin renkleriyse şiddetli güneş ışınımından solup beyazlamış.. Üzerinde eski tür emniyet kemeri kalıntılarıyla, ayağında 1980’lerin mavi renkli Koflach plastik botları ile tek botunun tabanında Salewa krampon var.. Dağın kurbanlarından birisi – batılı mı, Sherpa mı acaba?