Notes

3. Atatürkçü Düşünce Sistemi Nedir?

Atatürk’ün kişiliğini, doğup yaşadığı dönemin şartları belirlemiştir. Atatürk’ün dehası bu şartlar içerisinde çalışmıştır. Mustafa Kemal’in doğduğu şehir Selanik, insanların, dillerin, dinlerin, düşüncelerin kesiştiği kaynaştığı bir şehirdi8. Zamanın kültür ve diplomasi dili olan Fransızcası ile Mustafa Kemal, dünya tarihini tanımakta ve ifâ ettiği görevlerde edindiği tecrübe ile ülkesinin mevcut durumunu değerlendirmekte idi9. Mustafa Kemâl’in I.Dünya Savaşında mesleğinin en üstün temsilcilerinden biri durumuna gelmesi ile düşüncelerinin olgunlaşması paralellik içinde olmuştu.

Atatürkçü düşünce sistemi, Mustafa Kemâl’in yaşadığı ortamda, çeşitli olayları akıl yolu ile değerlendirmesi ve tarih şuuru ile yorumlamasıyla oluştu. Atatürkçülük, temelinde insanlığın asırlarca işlediği yüksek değerler olup Türk milletinin ihtiyaçlarından ve gerçeklerinden çıkmış millî bir ideolojidir10. Öyle ki, bu ideoloji ile ülke parçalanmaktan kurtulmuş, millî bir devlet belirip yükselmiş, köhne toplumsal müesseseler inkılâplar aracığıyla değişmiştir. Bunların tamamı gerçekleştirilirken Atatürk, belirli bir plan içerisinde hareket etmiş11 ve taşıdığı temel fikirleri bu plan içine oturtmuştur.

Atatürkçülük, akla, bilme ve insan sevgisine dayalıdır. Bu özellik, onu işlenmeye uygun ve gelişmelere açık bir konumda tutmaktadır. Atatürkçülük, yapıcı ve yaratıcı olup, gelişen dünyaya ayak uydurmanın mecburiyetine inanmıştır12. Atatürkçü düşünce sistemi demokratik ve pragmatiktir13. Atatürk, dönemin Millî Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in yönelttiği bir soruya şu cevabı veriyordu; “Ben manevi miras olarak hiçbir nas-ı katı, hiçbir donmuş, kalıplaşmış düstur bırakmıyorum. Benim manevi mirasım ilim ve akıldır. Zaman süratle dönüyor… Böyle bir dünyada asla değişmeyecek hükümler getirildiğini iddia etmek, aklın ve ilmin inkişafını inkâr etmek olur. Bundan sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel mihver üzerinde akıl ve ilim rehberliğini kabul ederlerse manevî mirasçılarım olurlar”14.

Türk inkılâbı ve onu şekillendiren ilkeler bir bütün oluştururlar. Atatürk ilkelerinden birinin diğerine oranla ağırlığı, önceliği ve önemi yoktur. Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, lâiklik, inkılâpçılık bütün bu ilkeler her biri ve bütünüyle önemli, ağırlıklı ve gerekli ilkelerdir. Bu ilkeler, Atatürkçü dünya görüşünü karşımızda canlandırarak, bir toplum ve devlet hayatının, uygulamaların girişimlerin özünü, istikametini, metodunu belli etmektedir15.