Notes

HİKÂYE TÜRLERİ:

1) HALK HİKÂYESİ:
Sözlü geleneğin ürünüdürler. Semai kahvelerinde “meddah”lar tarafından anlatılırlardı.
Nazım nesir karışık olarak düzenlenirler Anlatma bölümleri nesir, karşılıklı konuşmalar ve duygu yüklü bölümler nazım şeklindedir.
Beşeri aşk ya da ilahi aşk teması işlenir.
Çevre betimlemesine, mekânın kahramanlar üzerindeki etkilerine ve ruhsal çözümlemelere yer verilmez.
İlahi bakış açısıyla anlatılırlar.

2) OLAY ( KLASİK VAK’A ) HİKÂYESİ : Bir olayı ele alarak, serim, düğüm, çözüm plânıyla anlatıp bir sonuca bağlayan öykülerdir. Kahramanlar ve çevrenin tasvirine yer verilir Bir fikir verilmeye çalışılır; okuyucuda merak ve heyecan uyandırılır.

• Bu tarz öykülere “klasik vak’a öyküsü” de denir.
• Bu tür öykülerde olaylar zinciri, kişi, zaman, yer öğesine bağlıdır.
• Olaylar serim, düğüm, çözüm sırasına uygun olarak anlatılır.
• Gerilim ve heyecan vardır.

Bu tür, Fransız yazar Guy de Maupassant ( Guy dö Mopasan) tarafından yaygınlaştırıldığı için “Mopasan Tarzı Hikâye” de denir.

Bu tarzın bizdeki en önemli temsilcileri: Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Reşat Nuri Güntekin ,Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Orhan Kemal’ dir.

3) DURUM ( KESİT ) HİKÂYESİ: Bir olayı değil günlük yaşamın her hangi bir kesitini ele alıp anlatan öykülerdir.

• Belli bir ana olay yoktur.
• Bu tür öykülerde merak öğesi ikinci plandadır.
• Yazar, bu öykülerde okuyucuyu sarsan, çarpan, heyecana getiren bir anlatım sergilemez. Onun yerine günlük hayattan bir kesit sunar veya bir insanlık durumunu anlatır.
• Bu öykülerde kişisel ve sosyal düşünceler, duygu ve hayaller ön plana çıkar.
• Bu öykülerde gerilim ve heyecan yoktur. • Serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz.

Bu tarzın dünya edebiyatında ilk temsilcisi Rus yazar Anton Çehov olduğu için “Çehov Tarzı Hikâye” de denir.

Bizdeki en güçlü temsilcileri : Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal’dır.

4) MODERN HİKÂYE ( BEN MERKEZLİ HİKÂYE ): Diğer öykü çeşitlerinden farklı olarak, insanların her gün gördükleri fakat düşünemedikleri bazı durumların gerisindeki gerçekleri, hayaller ve bir takım olağanüstülükler gösteren hikâyelerdir.

Genellikle büyük şehirlerdeki yozlaşmış tipleri, sosyal ve toplumsal bozuklukları , felsefi bir yaklaşımla, ince bir yergi ve yer yer alay katarak, irdeler biçimde gözler önüne serer.

Yazar, 1. tekil şahsın ağzından konuşur. Mekân, kahramanın bunalımlı ruh hâline göre algılanır. Bundan korkuya kapılan kahraman bir düş dünyasına sığınır.

Hikâyede bir tür olarak 1920’lerde ilk defa batıda görülen bu anlayışın en güçlü temsilcisi Franz Kafka’dır.

Bizdeki en önemli temsilcileri Haldun Taner, Oğuz Atay, Nezihe Meriç ve Bilge Karasu’ dur.