Notes

TEL ARBİD VE TELL BARRİ'DEN CHARİOT TERRACOTTA MODELLERİ
Tell Arbid ve Tell Barri Suriye Cezire'sinden 22 km uzakta, daha açık bir şekilde Xabur üçgeni olarak adlandırılan bölgenin içinde bulunur. Tell Arbid 38 hektarlık bir alanı işgal eder ve maksimum 30 metre yüksekliğe sahiptir. Ana bir tepe, alçakta bir şehir ve alanın etrafındaki 4 küçük ikincil höyükten oluşur. 1936 yılında Max Mallowan tarafından kabaca araştırılmış ve 1966 yazında Profesör P.Bielinski yönetimindeki ortak Suriye-Polonya arkeoloji ekibi tarafından çalışma konusu haline getirilmiştir. Tell Barri Xabur nehrinin bir kolu olan Jaghjagh suyunun etrafında yer alır.32 metre yüksekliğikte 7 hektar alana yayılmış ana bir tepe ve 37 hektar alana yayılı alçaktaki bir kasabadan oluşur. Alan 1961 yılında Kahat antik şehri olarak tanımlanmıştır. Daha sonraki birkaç araştırmanın ardından 1980 yılında Profesör P.E Pecorella yönetiminde kazılar başlamış, 2006 yılından itibaren ise Profesör R. Pierobon-Benoit yönetiminde devam etmiştir. Üçüncü ve erken ikinci milenyuma kadar giden katmanlar, mimari ve materyal kanıtlar açısından iki alanda büyük benzerlikler göstermektedir. Bu uyum terracotta tekerli araçlar dikkate alınana kadar bozulmaz.
TEKERLEKLİ ARAÇLAR
İlk kara taşıma araçlarının kullanımına dair yazılı kanıt Uruk 5.seviyede bulunmuştur. 4 tekerlilerden ziyade iki silindirden oluşurlar. 3. Milenyumun ilk yarısından itibaren çoğunlukla Sumerogramlar tarafından tanımlanan araçlarda hem iki hem dört tekerli olanlarının kullanıldığı görülmüştür. İki ve dört tekerli olanlar insan taşımacılığı için kullanılırken, dört tekerli olan at arabalarıyla vagonlar ve malların taşındığı tespit edilmiştir.
TİPOLOJİ
Aşağıda sunulan tipoloji MÖ. 3. Milenyumun başı ve 2. Milenyumun ortaları arasında Tell Arbid ve Tell Barri'de bulunan 52 at arabası modeli üzerinden geliştirilmiştir. Tipoloji çoğunlukla aşağıdaki kıstaslar baz alınarak morfolojik özellikle üzerine kuruludur. 1) teker sayısı 2) gövde morfolojisi 3)dingil pozisyonu 4) spesifik özellikler.

TİP 1 - İki tekerli platform gövde
Teker Sayısı: 2
Gövde Morfolojisi: Yuvarlak yuvarlatılmış köşeli dikdörtgen basit bir platform. Koşum direği yere paraleldir.
Dingil Pozisyonu: Dingil daima gövdeye entegre
Spesifik Özellikler: Bütün modeller koyu kahverengi kilden yapılmıştır. Kronolojik olarak analiz ediken en eski model örnekleridir. Tarihleri MÖ. 3. Milenyumun ilk yarısına uzanır.
İşlevsel Analiz: Gövde şekli ve koltuk yokluğu düşünüldüğünde bu aracın sürücünün ayakta durmak zorunda olduğu, tek kişi taşıyabilen hafif bir araç olduğu sonucuna varırız.

TİP 2 - İki Tekerli Kutu Gövde
Teker Sayısı: 2
Gövde Morfolojisi: Ön koruma ve koltuk arasında dikey olarak uzatılmış kutu şeklinde dikdörtgen bir gövde. Koşum direği genellikle daha fazla istikrar sağlama amacıyla eğiktir.
Dingil Pozisyonu: Dingil gövdeye bağımlı veya harici olabilir. Çoğunlukla merkezi gövdenin altında bulunur.
Spesifik Özellikler: Çevresel korumanın üst kısmı farklı şekillerde olabilir: yuvarlak , kare, yarım ay veya balık kuyruğu şeklinde.
İşlevsel Analiz: Bu model insan taşıma için tasarlanmış diyebiliriz ( İki kişiye kadar) Bu araç 4 tekerli savaş aracının daha hızlı ve hafif versiyonu olarak tanımlanabilir.

TİP 3 - 2 Tekerli arka tarafı İkizkenar Yamuk gövde
Teker Sayısı: 2
Gövde Morfolojisi: Ön koruma ve koltuk arasında uzun ve dar belli belirsiz konkav şekilli gövde.
Dingil Pozisyonu: Daima gövdenin dışında tasarlanan dairesel kısımlı dingil vardır. Çoğunlukla modelin ön tarafındadır.
Spesifik Özellikler: Çevresel korumanın üst kısmı çoğunlukla yarım ay veya balık kuyruğu şeklindedir.
İşlevsel Analiz: Bu araba insan taşımacılığında kullanılıyordu. Dikey uzatılmış köşeleri sebebiyle bu aracın seromonilerde kullanılmış olabileceğini söyleyebiliriz.

TİP 4 - 4 Tekerli Platform Gövde
Teker Sayısı: 4
Gövde Morfolojisi: Ön koruma ve koltuk arasında üst yüzeyde uzanan dikdörtgen bir gövde ve eğimli bir koşum direği.
Dingil Pozisyonu: Gövdeye bağlı ön ve arka dingiller. İlki korumanın altında diğeri ise en arka kısımda.
Spesifik Özellikler: Ön koruma kavisli, üst parça çoğunlukla balık kuyruğu şeklindedir. Bazen oyma resimlere de rastlanılır.
İşlevsel Analiz: Akadlılar döneminde av aracı olarak kullanılmıştır.

TİP 5- 4 Tekerli Kutu Gövde
Teker Sayısı: 4
Gövde Morfolojisi: Ön koruma ve arka kısım arasında dikey olarak uzatılmış ve yan köşeler sayesınde kutu şeklini almış bir gövde. Koşum direği eğimli.
Spesifik Özellikler: Koruma parçasının üst kısmı genellikle yuvarlatılmıştır. Koltuk ve arka ek arasında genellikle 90 derecelik bir açıya bulunur.
İşlevsel Analiz: Bu araba modeli hem mal hem de insan taşımaya uygundur. Genellikle şoför ve arka ekin üzerinde dikilen bir yolcu taşır.

TİP 6 - 4 Tekerli Kapalı Gövdeli
Teker sayısı: 4
Gövde Morfolojisi: Kubbeyle kaplı dikdörtgen bir platform. Koşum sistemi önceki örneklere göre farklıdır. Düz veya eğimli değildir. 2 veya 3 yarı dairesel eklerden oluşur ve platformun önüne bağlıdır.
Dingil Pozisyonu: Dairesel kısımlı dingiller gövdeye bağlıdır.
İşlevsel Analiz: Kubbe çoğunlukla geometrik şekillerle dekore edilmiştir.