Notes

MÖ 2. MİLENYUMDA (MÖ 2000-1001 ARASI) TEL BARRİ YERLEŞİM ALANINA AİT FIRINLAR VE OCAKLAR
ÖZET
MÖ 2. Milenyum civarında Tell Barri'de pişirme araçları ortaya çıktı. Kazılar sonucunda stratigrafik bir dizide ve nispeten iyi bir koruma durumunda olan aşağı ve yukarı yönlü ocakların varlığıyla karakterize edilmiş antik yerleşim alanı bulunmuştur. Arkeolojik özelliklerin tipolojik olarak heterojenliği, Geç Tunç Çağı (LBA) boyunca ateşleme tekniklerinde bir değişiklik olduğu fikrini vermektedir. Bu yazının amacı, farklı fırın tipleri ile ilgili bazı konuları araştırmaktır; Bunlar geniş bir bölgesel ve kronolojik bağlamda çerçevelenecek ve olası gelişme çizgilerinin vurgulanması olacaktır. Tencere ve fırın modellerinin dağılımı, Üst Khabur vadisinde MÖ 2. binyılın ikinci yarısında meydana gelen üretime katkıda bulunur.
GİRİŞ
Fırın tesisatlarında ilk genel ayrımın yemek pişirilen ocaklar ve çanak çömlek yapımı için kullanılan ocaklar arasında yapılması gerekir. Her iki kategori de antik dönem yerleşimlerinde günlük yaşamda geniş bir kullanım alanına sahip olmalarına rağmen arkeolojik kayıtlarda yeterinde yer bulamamışlardır. Ekmek pişirmede kullanılan çembersel şekilli, kubbeli kil fırınların (tannur, tandır, tabun) kalıntıları boldur ve çoğunlukla yakın doğu alanında bulundular. Antik dönemdeki yaygın dağılımları ve genel olarak iyi korunmuş olmaları bu fırınların sık bulunmalarını açıklıyor. Açık fırınların izleri sıklıkla kalıcı bir yapıya gereksinim duymadıkları ve kısa ömürlü yapıları sebebiyle hızlıca kaybolmuştur.Şömineler, ocaklar ve basit pişirme yapıları daha az kayıt altına alınmıştır. Zeminin üzerinde çember şeklinde yanmış bir alan olan örneklerde bu tesisatın yemek pişirmek için mi, ısınmak için mi yoksa üretim süreci için mi kullanıldığını anlamak daha zordur.
Bu çalışma öncelikle Tel Barri'de bulunan ocaklarla ilgilenmektedir. Yukarı Xabur nehri havzasında konuşlu olan bu alanda son 30 yıldır çalışmalar P.E Perocella yönetiminde, 2005'ten bu yana ise R.Pierobon Benoit yönetiminde sürdürüldü. Uzun süreli saha araştırması sonucunda uzun ve kesintisiz bir dizi arkeolojik evre açığa çıkarıldı. Bu da bize aynı yerleşkedeki mimari ve materyal açısından tarihi gelişmeleri gözlemleme fırsatı verdi.
TEL BARRİ'NİN OCAK VE FIRINLARI
Höyüğün şekli, tortu kütlesi ve benimsenen kazı stratejisi gibi çeşitli faktörler Tell Barri'deki antik yerleşimin periferik bölümlerinin keşfini desteklemiştir. Höyüğün köşesinde gerçekleştirilen kazılar, önce G bölgesinde ve şimdi P ve Q bölgelerinde sırasıyla höyüğün kuzey ve güney tarafındaki eğimlerde MÖ 2. milenyum dönemine ait farklı türde ocak ve fırınların varlığına dair kanıt sağladı
G Alanından Çıkarılan Ocaklar
G alanında yapılan kazılarda bulanan bazı tehçizatlar ocak ve fırın konusunda uzmanlaşmış bir zanaat ile ilişkili olabilir. Stratigrafi (katman bilgisi) ve çanak çömlek yapan topluluk hakkındaki bilgiler bize bu tehçizatların Orta Tunç Çağı ve Geç Tunç Çağı arasındaki geçiş dönemine ait olduğunu gösteriyor.
Dikdörtgenimsi ve kavisli köşelere sahip 470 numaralı ocak ocağın ana ekseninin yanında iki parçadan oluşuyor: yere kadar uzanan ve bir tarafı tuğlalarla kaplanmış ve kerpiçle muhafaza edilen bir yanma odası ve yüksek ateşte pişirilmiş tuğlalardan yapılan bir pişirme odası. Tuğlalar yeşil renktedir ve siyah noktalar vardır. Bazı tuğlaların üst yüzeyi, yüksek sıcaklıklara maruz kalma nedeniyle camsı bir yapı haline gelmiştir. Bu tür ocaklar ayrıca Mitanni döneminde de kullanılmıştır.
P Alanından Çıkarılan Ocaklar
2008 yılındaki P alanında yapılan kazılarda höyüğün kuzey yönündeki eğiminde farklı bir tür ocak keşfedildi. Kapalı bir alanda yapının içerisine gömülü halde bulunan bu ocak Mitanni dönemine ( MÖ. 2. Milenyumun ikinci yarısı) aitti ve 13. odanın zemininde bulunan çanak ve çömlek kırıkları kısmen Geç Tunç Çağı'nın sonlarında yeniden kullanıldığını gösteriyordu. İkinci bir kullanım evresi sadece 14 numaralı odada tespit edildi. Diğer odaların terkedildiği görülüyordu. Bu evrede bazı duvarlar yeniden yapılmış, ezilmiş topraktan yapılan zeminin üzerine 20 numaralı ocak inşa edilmişti. 14 numaralı odanın duvarları içe doğru eğilmiş görünüyordu. Bu kanıt odanın beşik kemerli çatıya sahip olduğu hipotezini doğrular nitelikteydi. Yakılan odunların külleri odanın batı tarafında bulundu, doğu tarafında ise duvara yapışık, iyi korunmuş, iki katlı bir fırın bulundu.
TARTIŞMA